De Jortcast

Na het tweede presidentiële debat breekt de laatste fase van de campagne aan: struikelend over hijgerige peilingen en irritante interrupties gaan de VS richting de finish op 3 november. Amerikanist Koen Petersen zoekt naar historisch vergelijk en analyseert de strijd om het Witte Huis.

Vroeger verdroegen we tegenslag als het noodlot, tegenwoordig gaan we claimen, claimen, claimen. Niet alleen bij de veroorzaker: we slepen steeds vaker een derde partij erbij die de tegenslag had kunnen voorkomen. Dat constateert Kirsten Maes (advocaat bij Benthem & Van Keulen, buitenpromovenda aan de UU) in haar proefschrift, dat ze op 30 oktober aanstaande verdedigt.

Een gesprek met prof. dr. Will Tiemeijer van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (en bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit) over de kennelijke onwil van onze stoute natie om zich coronaproof te gedragen. Krijgt Het Gezag met de gedeeltelijke lockdown ons weer in het gareel, of heeft Nederland een gedragsprobleem?

Het nieuwe normaal kan beter worden dan het oude. Mits we bereid zijn ‘vooruit te struikelen’, aldus hoogleraar sociaal-economische transities Derk Loorbach. In dr Kelder en Co legt hij uit hoe de chaos van een crisis ruimte kan geven aan nieuwe alternatieven - zeker als de overheid dat proces niet afremt.

De Grote Vijf (Amazon, Google, Facebook, Apple en Microsoft) hebben monopolistische macht en dat drukt op onze economische en democratische waarden. Dr Kelder en Co praat met Marietje Schaake over waarom en hoe we die macht moeten inperken.

Is geluk op het werk een recht? Of waarom krijgen we anders allemaal een coach van de baas en hangen er chief happiness officers rond de koffie-automaat. Geluksonderzoeker dr. Ad Bergsma werd door de jaren heen minder cynisch jegens het fenomeen en schreef het Handboek Werkgeluk.

Prof. dr. Michaéla Schippers keert zich tegen de regering en de coronapsychose. Maar wat weet een psychologe van het virus? Ze verdedigt haar standpunt dat de aangescherpte maatregelen meer schade aanrichten dan het virus.

Het gaat steeds beter met ons, maar toch zitten we gevangen in een negatief wereldbeeld. Een verdienste van de snelle nieuwsmedia. Het gaat veel beter dan we denken, zegt filosoof en kosmopoliet dr. Ralf Bodelier.

Angst voor corona, voor volle IC's en voor de herhaling van maart 2020. Dit lijkt de basis te zijn van de communicatie over corona in Nederland. In deze Jortcast een rationele blik op het gevaar van corona voor mensen onder de 60 en hoe ver kunnen we gaan om het virus te overwinnen?

Valt er nog wat te lachen in deze tijden van corona? Dick Zijp onderzoekt cabaret in Nederland en vertelt dr Kelder dat sommige ironie niet dusdanig wordt opgevat.

Is het liberalisme op zijn retour nu de door de VVD geleiden regering de staatsschuld verder en verder laat uitdijen. Professor Caspar van den Berg doorgrondt het liberalisme tot haar wortels en verlicht Dr Kelder over deze stroming.

Thuiswerken is voor twintigers en dertigers een stuk vervelender dan voor oudere kantoorknechten. Wie thuis werkt is minder zichtbaar en kan op een cruciaal punt in zijn carrière ‘professioneel geïsoleerd’ raken. Hoogleraar sociologie Tanja van der Lippe licht toe.

Met prof. dr. Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie aan de UvA, ontgrendelt dr Kelder het koffertje. Tevens bespreken zij het Wopke-Wiebes-fonds. Van Wijnbergen is mild kritisch en zaagt de Haagse politici tot op de enkels af.

Eindelijk een links geluid in de Jortcast. Professor Rutger Claassen legt de economische maatregelen langs de filosofische meetlat.

Lente 2021, de tijd van het jaar wanneer uw mouw kan worden opgestroopt en die spuit er eindelijk in kan. Met daarin het langverwachte Covid-19-vaccin. Maar wie stopt het in de spuit, en wat kunnen we er precies van verwachten? Microbioloog dr. Rosanne Hertzberger verdiepte zich in de materie en geeft uitleg aan dr Kelder.

Dat vrouwen geen carrière maken ligt niet alleen aan glazen plafonds en kinderen baren: in haar proefschrift en in dr Kelder en Co legt Jeanne Martens uit wat vrouwen zélf kunnen doen.

Na zes maanden virus komt vanuit de wetenschap en de filosofie de roep om herbezinning op de wereld met corona. In wat voor samenleving willen we zitten op de lange termijn? FIlosoof dr. Ad Verbrugge deelt zijn visie.

Dr. Hidde Boersma publiceerde deze week 'MEER', een boek waarin hij samen met anderen een filosofie ontvouwt voor de moderne wereld waarin 'meer' zeker geen vies woord is.

Helaas pindakaas, geen structurele loonsverhoging voor de werknemers in de zorg. De roep om meer salaris, meer collega's en minder werkdruk klinkt niet alleen in de zorg, maar eigenlijk in de gehele publieke sector. Onderwijzers, agenten, iedereen klaagt. Hoe komt dit en wat is er aan te doen? Verwordt onze sociale sector tot het afvoerputje van de arbeidsmarkt?

... op een krokantje van liefde voor wetenschap en op smaak gebracht met een vleugje bevlogenheid, geserveerd door doctorsassistent Milou Brand. In deze aflevering: dr. Manon Julicher, dr. Coen van ’t Veer en dr. Tessa Cramer.

Onze biologische evolutie voltrekt zich veel minder snel dan onze culturele evolutie. Volgens evolutionair psycholoog is daardoor een grote mismatch ontstaan tussen wie we zijn en de wereld die we hebben gemaakt. Hij legt uit hoe het zit en welke gevolgen dat heeft.

Nederland heeft nog altijd grote moeite met grootstedelijke fenomenen, vindt planoloog prof. dr. Zef Hemel. Terwijl de grote stad wel degelijk ons voorland is. In deze aflevering ontvouwt hij zijn visie op de toekomst van de stad: groot, compact en vrouwelijk.

In Den Haag bleef het vrijwel stil nadat we het virus onder controle leken te hebben, begin juni. Maar laksheid groeit en het aantal geregistreerde besmettingen loopt op. Een gesprek met prof. dr. Arjen Boin over het overheidsbeleid en de politieke spagaat van een liberale premier.

De complimentjescultuur van ons, westerlingen, verdient kritische inspectie. Het kan een averechts effect hebben op het zelfvertrouwen van kinderen of juist leiden tot narcisten. Te gast is dr. Eddie Brummelman van de UvA.

Deze week werd in de Provence in Frankrijk begonnen met de bouw van een testreactor die op termijn kernfusie mogelijk moet maken. Wat is dat en (wanneer) gaat het werken? Prof. dr. Marco de Baar, chef van DIFFER en hoogleraar aan de TU Eindhoven, geeft uitleg.

Er zijn veel boeken geschreven over voetballegende Johan Cruijff. De man die met de bal zo begaafd was, wordt ook geroemd om zijn taalgebruik. Er wordt hem veel filosofische waarde toegedicht. Maar is dat wel terecht of zijn het de fans die de voetballer tot filosoof verheffen? Jort Kelder gaat in gesprek met emeritus professor Rob Siekmann, die een wetenschappelijk boek schreef over de voetballer en zijn uitspraken.

Het aantal insecten in Nederland daalt, net als het aantal soorten. De mensch heeft het evenwicht danig verstoord. Dr. Jetske de Boer pleit tegen een aangeharkt Nederland en vóór een rommelige natuur.

De 'eeuwig' bevroren grond op het Noordelijk halfrond is toch niet zo permanent. Het ontdooiingsproces is ingezet en niet meer te stoppen. Wat is er precies aan de hand? Aardwetenschapper dr. Jorien Vonk, die het gebied meerdere malen bezocht en onderzocht, legt uit.

Ze zijn er maar druk mee in Brussel, onderhandelingen over het EU-herstelfonds. Prematuur vindt hoogleraar monetaire economie prof. dr. Lex Hoogduin het. Het einde van de coronocrisis is nog niet in zicht en dus heeft nu al hakketakken over geld voor herstel geen zin. Ook lost het het grote schuldenprobleem van de EU niet op, beargumenteert hij in deze aflevering. Wat is wél wijsheid?

Het idee dat anderen het slecht met ons voor hebben zit in onze genen. Complottheorieën zijn dan ook van alle tijden, maar vooral van tijden met grote existentiële dreiging: entree Covid-19. Een goed gesprek met gedragswetenschapper dr. Jan-Willem van Prooijen over het waarom.

De enclave Srebrenica viel 25 jaar geleden.5 jaar geleden dat de enclave viel. Jort Kelder gaat in gesprek met dr. Erna Rijsdijk, die met een nieuw en uniek fotoproject probeert om een ander verhaal over de massamoord te vertellen. "Het was geen last minute genocide", zegt zij in dr Kelder en Co.

Bijna een half miljoen kinderen maken gebruik van de maatschappelijke zorgvoorzieningen voor jeugdigen in ons land. Is ons volk helemaal gek geworden vraagt dr Kelder zich af. Wat is er aan de hand? Een goed gesprek met dr. Daniëlle Jansen van het UMCG over onze jeugdzorg en de immer groeiende vraag daarnaar.

Juist nu het merendeel van de Nederlanders aangeeft klaar te zijn met nieuws over Covid-19, nodigt dr Kelder corona-kopstuk Marc Bonten uit. Hij is de coördinator van het geneesmiddelenonderzoek voor covid-19 in het UMC Utrecht. Het aantal patiënten (lees: proefpersonen) neemt steeds verder af, dus is internationale samenwerking hard nodig. Bonten vertelt over het onderzoeksnetwerk REMAP-CAP.

Wat doet corona met het politieke landschap? In deze Jorcast spreekt emeritus hoogleraar politieke theorie Meindert Fennema met dr Kelder over een nieuwe tegenstelling in de maatschappij die gecreëerd wordt door angst.

Voor D66 en CDA meldden zich afgelopen weken kandidaatslijsttrekkers. Aanleiding voor dr Kelder om het over politiek te hebben met André Krouwel, politicoloog en oprichter van het Kieskompas. Ook spreekt hij CDA-kandidaat Mona Keijzer.

Pauline Kleingeld kreeg vrijdag de prestigieuze Spinozapremie voor haar onderzoek naar het werk van de verlichte filosoof Immanuel Kant, mede beroemd om zijn boek Kritiek van de zuivere rede. De man die de geschiedenis inging als tegenstander van het kolonialisme, had ook racistische en seksistische standpunten, waar hij op zijn zeventigste pas van terugkeerde. Hoe moeten hedendaagse filosofen omgaan met die duistere zijde van Kant?

Jort in gesprek met een goedgemutste oppernerd. Professor Rens van der Schoot is Hoogleraar Statistiek van kleine datasets. En als je cum laude promoveert op statistiek ben je slimmer dan de presentator en dus mag je aanschuiven om uit te leggen wat je doet. Kunnen machines wetenschappers vervangen? Rens werkt in ieder geval een een algoritme dat het werk van wetenschappers stukken efficiënter moet maken. En de discussie over open science komt natuurlijk ook voorbij.

Moeten witneuzen zich schuldig voelen? "Het gaat niet om individuele gevoeligheden", zegt prof. dr. Amade M’Charek. Maar dat is helaas wel waar de discussie naartoe getrokken wordt. Een gesprek met de wetenschapsantropologe over wit privilege, ras en genetica.

Er is wederom een nieuw pensioenakkoord. Jaja, zal wel ... maar nu lijkt het serieus. Eindelijk wordt er gesproken over een systeem zonder de belofte van een pensioenbedrag. Belofte maakt namelijk schuld en dus discussiëren we al jaren over kortingen en indexeren. Hopelijk zijn we daar straks vanaf want we lijken nu toch echt naar een systeem te gaan waarbij iedereen een eigen aandeel in de pensioenpot heeft. Dr. Ilja Boelaars in gesprek met uwe eigen werkpaard.

Janka Stoker greep de coronacrisis aan om onderzoek te doen naar leiderschap in het algemeen, en hoe we vrouwelijke en mannelijke eigenschappen in leiders waarderen in het bijzonder.

Sinds de eurocrisis draait de geldpers van de ECB overuren. Dreigt er hyperinflatie? Dr. Menno Middeldorp, hoofdeconoom van de Rabobank, vreest daar niet voor.

Hoewel Covid-19 grote delen van de wereld stillegt, dendert China gestaag door als het gaat om het versterken van haar positie in de wereld. Europa mag we niet langer aan de zijlijn blijven staan, betoogt sinoloog Henk Schulte Nordholt in deze aflevering.

Wat is er mis met de moderne tijd? Een college van hoogleraar rechtsfilosofie Andreas Kinneging over maatschappelijke hysterie & de dood, over de ‘idealen’ vrijheid & gelijkheid, Plato en Socrates, over de premier & de VVD en over feminisme & seks. Een extra lange aflevering, op basis van zijn meest recente boek De Onzichtbare Maat: archeologie van goed en kwaad.

Fransen slikken jaarlijks een hele apothekerskast aan pillen weg en Spanjaarden zijn hypochonders die meteen de eerste hulp oprennen met een klein pijntje. Wij Nederlanders gaan anders met zorgbehoefte om dan onze zuiderburen. Of is het idee dat de zorgvraag cultureel bepaald wordt een vooroordeel dat de wetenschap uit het hoofd van uw presentator dient te verwijderen? Professor Peter Groenewegen doet een dappere poging uit te leggen dat niet volksaard, maar een goed systeem van huisartsenzorg deze verschillen kan verklaren.

Bill Gates is de grootste weldoener ter wereld. Van zijn onvoorstelbare vermogen van 100 miljard schenkt hij een groot deel aan goede doelen, met name op het gebied van gezondheidszorg. En wie filantropie zaait, oogst complottheorieën. Een goed gesprek met professor Rene Bekkers, hoogleraar filantropie aan de VU over ondermeer de vraag of Gates zijn miljarden wijs besteedt.

Leiders in tijden van corona. Hoe leiden Merkel, Macron en Mark hun land door de crisis.

Hoe intelligent is onze lockdown als de fysieke aspecten van de liefde niet uitgevoerd kunnen worden? Linda Duits komt op voor de singles en introduceerde het knuffelmaatje of de coronabuddy.

Is het kantoorleven as we know it voorgoed voorbij? Dr. ir. Rianne Appel-Meulenbroek schetst een beeld van het post-corona kantoor. (Heeft de kantoortuin nog toekomst? Wordt plexiglas troef?)

De shock-doc van Michael Moore en Jeff Gibbs werd sterk bekritiseerd door de duurzame beweging, en juist omarmd door klimaat-pseudosceptici. Wat is wijsheid? Dr Kelder spreekt met een autoriteit die er voor heeft doorgeleerd: prof. dr. ir. David SMeulders, hoogleraar energietechnologie aan de TU Eindhoven.

Het ganse volk moet lijden, want dat is solidariteit. En dus laten de jongeren anno Covid-19 zich zonder weerstand opsluiten. Verrassend braaf, want van het virus hebben ze weinig te vrezen: het is eerder hun toekomst die op het spel staat. Dr Kelder in gesprek met hoogleraar jeugdcultuur Tom ter Bogt.

Het virus infecteert onze economie. Overheidssteun hoeft niet onvoorwaardelijk te zijn, vindt hoogleraar economie en overheidsfinanciën Bas Jacobs. Maar we moeten er geen politieke doelen als duurzaamheid aan koppelen, beargumenteert hij in deze aflevering.

Volgens hoogleraar Sander Koole psychologie aan de Vrije Universiteit hebben we fysieke aanraking nodig om ons goed te voelen.

De ziekenhuizen liggen vol, en het bedrijfsleven hangt aan de beademingsmachines van vadertje staat. Met professor Justin Jansen, hoogleraar ondernemerschap aan de Erasmus University analyseert dr Kelder het slagveld van het bedrijfsleven.

Het zwarte goud is terug van, tja, nooit weggeweest. In deze aflevering legt energiedeskundige Lucia van Geuns van the Hague Centre for Strategic Studies uit wat er gaande is op de oliemarkt, hoe de Amerikaanse prijs negatief kon worden en waarom de wereld nog steeds op en om olie draait.

"Ik denk dat we over twee jaar zullen zeggen dat er sprake was van massahysterie", zegt uva-hoogleraar emoties en affectieve processen Agneta Fischer. Een gesprek over hysterie, complottheorieën en angst voor het virus.

De hoogleraar besturen van veiligheid maakte de afgelopen weken niet veel vrienden maakte met zijn koele kosten/baten-analyse van de intelligente lockdown. Maar de stem van bestuurskundigen in het coronadebat is, naast die van virologen, onmisbaar. Tussendoor belt dr Kelder even met columniste Ebru Umar.

Er zijn virussen die miljoenen doden hebben veroorzaakt en nog steeds veroorzaken, waar nog steeds geen vaccin tegen gevonden is (denk aan HIV). Of er een vaccin gevonden kan worden voor corona is dan ook niet zeker, maar: "the race is on!", aldus microbioloog dr. Rosanne Hertzberger.

Een nieuwe bedreiging zorgt dat we minder tolerant worden voor afwijking. Iedereen moet samen de schouders eronder zetten. Maar dat kan ook doorslaan naar een conservatieve ruk naar rechts. Je hoort het van Professor Mark van Vugt.

Een stevig gesprek tussen Dr Kelder en Harald Benink. Benink staat voor een veel ruimhartiger noodpakket voor Italië dan dr Kelder, die in Italië geregeld wordt uitgelachen vanwege zijn 'witte geld'.

Een deel van de wereld heeft het momenteel benauwd, maar daardoor is er weer meer zuurstof in de lucht. Hoe gaat het in tijden van corona eigenlijk met de andere wereldproblemen zoals luchtvervuiling? In deze aflevering bespreekt dr Kelder met dr. ir. Patrick Jansen over de staat van moeder Aarde.

In tijden van corona vecht ieder land voor eigen volk. Maar nu het hoogtepunt in China voorbij lijkt, steken zij hun hand - gevuld met mondkapjes, doktoren en kennis - uit naar andere landen. "Daar zit misschien best humaniteit achter, maar zeker ook welbegrepen eigenbelang", stelt dr. Nana de Graaff, specialist op het gebied van internationale betrekkingen aan de Vrije Universiteit. In deze aflevering bespreekt ze met dr Kelder het charmeoffensief van China.

Ondanks dat de corona-pandemie nog maar een paar weken oud is staan onze individualistische denkkaders nu al onder druk. Niet verrassend volgens cultuurfilosoof Jelle van Baardewijk, grote crises hebben namelijk altijd invloed gehad op ons denken. Hij gaat met dr Kelder in gesprek over welk effect de huidige crisis heeft op de onderlinge verhoudingen in de samenleving.

Er worden door het kabinet buitengewone maatregelen genomen om onze economie te ondersteunen. Kunnen we met de diepe zakken van minister Hoekstra de crisis financieel de baas blijven? Econoom Edin Mujagic is positief: 'We hebben echt goud in handen.'

Hoe komen we deze crisis door, zonder échte, blijvende economische schade? Een gesprek met de optimistische hoogleraar Financiële Markten, dr. Arnoud Boot. "Niets is zo bindend als een gemeenschappelijke vijand." De Nederlandse en Europese economie kunnen dit aan en de crisis kan zelfs tot waarlijk financiële solidariteit leiden. U hoort het dr Kelder écht zeggen.

Black Monday, Tsjernobyl, Y2K, 9/11 en de kredietcrisis van 2008… weet u nog? Middenin de corona-pandemie kunt u wellicht wel wat overzicht, rust en historisch besef gebruiken. In deze aflevering neemt dr Kelder met doctorsassistent Milou een vijftal crises door van de afgelopen decennia: hoe keek de wetenschap ernaar, en hoe greep politiek in?

Corona brengt crisis naar Nederland. Tijden van crisis zijn 'defining moments' voor politici, en voor premiers in het bijzonder: kan Rutte het volk rustig houden? Paul ’t Hart, bestuurskundige en expert op het gebied van crisismanagement, is optimistisch.

Econoom Heleen Mees deelt haar visie op de mondiale economie en presenteert een alternatieve theorie voor de lage rentestanden. Spoiler: het komt niét door de centrale banken.

We hebben in Nederland vele toezichthouders, zoals een Autoriteit Financiële Markten, een Voedsel- en Warenautoriteit... Waarom geen toezichthouder op gelijkheid, zoals beschreven in artikel 1 van de Grondwet? Prof. dr. Linda Senden schreef met twee vrouwelijke collega's uit Utrecht een feministisch manifest.

In het kader van het boekenweekthema gaat dr Kelder met zijn doctorsassistent Milou in gesprek over een van zijn meest geliefde onderwerpen: rebellen en dwarsdenkers. Een totaal willekeurige, wanordelijke en anarchistische selectie muiters van toen en nu - een rebel zou trots zijn.

Jarenlang werd een ‘baanbrekende’ studie over verschillen tussen linkse en rechtse mensen veelvuldig geciteerd. Uit replicatie-onderzoek van UvA-politicoloog Bert Bakker blijkt nu dat het onderzoek niet klopt. Hij gaat met dr Kelder in gesprek over de perverse prikkels in de wetenschap en hoe een toonaangevend wetenschappelijk blad als Science haar verantwoordelijkheid niet neemt.

Er is te weinig ideologische diversiteit binnen bepaalde onderzoeksgroepen op universiteiten, meent dr. Eric C. Hendriks. De aan de Universiteit van Bonn verbonden socioloog pleit voor stoorzenders in de wetenschap als wapen tegen blinde vlekken.