«Να ένα βιβλίο!», με τον Κώστα Κατσουλάρη

Η Μαντάμ Μποβαρί είναι η ιστορία μιας γυναίκας που τσακίστηκε πάνω στα κοινωνικά και ηθικά όρια που της επέβαλε η εποχή της, τα οποία προσπάθησε να υπερβεί. Ο Γκιστάβ Φλομπέρ δεν γράφει όμως για να δικαιώσει ή να καταγγείλει, αλλά για να καταδείξει. Τον ενδιαφέρουν, εκτός από την ψυχολογία της ηρωίδας του, πολλά άλλα πράγματα, εξού και ο υπότιτλος «Ήθη της επαρχίας». Μια φράση του μας λέει πολλά: «Η καημένη μου η Μποβαρί» γράφει κάπου, «υποφέρει και θρηνεί σε είκοσι χωριά της Γαλλίας συγχρόνως, ετούτη την ώρα».

Το σκάφος που λέγεται «ανθρωπότητα στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» έχει απογειωθεί προς άγνωστη κατεύθυνση και στο πιλοτήριο είτε δεν βρίσκεται κανείς είτε βρίσκονται τόσοι πολλοί ταυτόχρονα ώστε το σκάφος να κινείται πρακτικά ακυβέρνητο. Απ’ όσα κατάλαβα διαβάζοντας το κατατοπιστικό βιβλίο του Γιώργου Χατζηβασιλείου «Η φιλοσοφία της Τεχνητής Νοημοσύνης» (εκδ. Διόπτρα), η ταχύτητα των αλλαγών ίσως ξεπερνά πλέον την ικανότητά μας να τις κατανοήσουμε, πόσο μάλλον να τις ελέγξουμε. Είναι ένα σημείο καμπής δίχως προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία.

Αν το κριτήριο ήταν η θεματική τόλμη, η ΜακΚάλλερς θα αναδεικνυόταν η πρωτοπόρος της μεταπολεμικής Αμερικανικής πεζογραφίας. Τι να θυμηθούμε; Το παράταιρο και τόσο συγκινητικό ζευγάρι του κωφάλαλου Σίνγκερ με τον ημίτρελο, Έλληνα, Σπύρο Αντωνόπουλο, στο Η καρδιά κυνηγάει μονάχη; Ή τον αντισυμβατικό έρωτα της Αμέλια με τον νάνο και καμπούρη εξάδερφο Λάιμον, και το δικό του πάθος για τον μοχθηρό Μάρβιν, στην Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου; Εδώ, στο Ανταύγειες σε χρυσά μάτια, το ταμπού είναι πιο ζόρικο: Ο κεντρικός ήρωας είναι στρατιωτικός και γκέι. Στη δεκαετία του 30, στον Νότο...

Η Μπουζάροφσκα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, αφού ακόμη και η οικογενειακή ιστορία απηχεί τις βαθιές και περίπλοκες σχέσεις μας με το γειτονικό κράτος. Η μητέρα της είναι Ελληνίδα, όπως και μια θεία της, καταξιωμένη συγγραφέας. Η ίδια έχει λουστεί ποικιλοτρόπως το ντελίριο συμπατριωτών μας «Μακεδονομάχων», κάθε φορά που ερχόταν στη χώρα μας – που είναι και χώρα της. Αυτή η διάσταση στην ταυτότητά της αφήνει μικρό αποτύπωμα στη συγκεκριμένη συλλογή, αλλά ίσως εξηγεί εν μέρει γιατί άγγιξε τόσο πολύ το ελληνικό κοινό: Διηγήματα από εντελώς άγνωστη συγγραφέα, και μάλιστα από την «ακατανόμαστη» χώρα του βορρά μας, και να γίνονται μπεστ σέλερ, δεν είναι κάτι αναμενόμενο ή σύνηθες. Πώς εξηγείται;

Διαβάζοντας τη Φάρσα σήμερα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι είναι γραμμένη από γυναίκα, με ηρωίδες γυναίκες, στο μυαλό των οποίων θάλλουν πολλές άλλες γυναίκες, που γελοιοποιούν την πατριαρχία, κι ας επιθυμούν άντρες. Είναι ένας φεμινισμός ανατρεπτικός και γελαστικός, καθόλου βλοσυρός και καταγγελτικός: δεν ζητάει, δεν εκλιπαρεί, αλλά κάνει πράξη αυτό που θέλει. Αυτή η επιτελεστική διάσταση, αυτό που κάνει δηλαδή κι όχι αυτό που λέει το μυθιστόρημα, το φέρνει κοντά στις πλέον ριζοσπαστικές φωνές της γυναικείας εμπειρίας σήμερα. Απόσπασμα από το βιβλίο διαβάζει η συγγραφέας.

Το Poor things είναι ένα παιγνιώδες και πολύτροπο μυθιστόρημα του 1992, που συζητήθηκε πολύ στη μεγάλη Βρετανία, λαμβάνοντας και δύο βραβεία. Ο συγγραφέας του, Άλισντερ Γκρέι (1934), πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, χωρίς να προλάβει να δει το έργο του να μεταφέρεται στο σινεμά, με χολιγουντιανές προδιαγραφές, από έναν από τους πιο πρωτότυπους σκηνοθέτες της εποχής μας, τον Γιώργο Λάνθιμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συγκρίσεις ανάμεσα στο βιβλίο και στην ταινία δίνουν και παίρνουν, εστιάζοντας κυρίως στις διαφορές, ενώ μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει το ερώτημα: Μπορεί ένα καλό μυθιστόρημα να μεταφερθεί στον κινηματογράφο χωρίς να χάσει την ψυχή του;

Ο Ζοrμπάς, το γκράφικ νόβελ του Soloúp, μια νέα ανάγνωση του αριστουργήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», είναι ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης το οποίο αγγίζει κορυφές απάτητες μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Μας καλεί να το ανακαλύψουμε, είτε είμαστε έφηβοι που κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στο έργο του σπουδαίου συγγραφέα είτε έχουμε ήδη εντρυφήσει σε αυτό. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, σε μια έκδοση εξαιρετικής ποιότητας, όπως πλέον και όλο το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Οι Χαμένες μας καρδιές (εκδ. Μεταίχμιο) είναι μια πολιτική αλληγορία για τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατίες μας, καθώς τα μισαλλόδοξα και ξενοφοβικά αισθήματα βρίσκουν ισχυρή πολιτική έκφραση. Είναι όμως κι ένα βιβλίο για τους βαθείς οικογενειακούς δεσμούς, για το πέρασμα από την ηλικία της αθωότητας στην ηλικία της γνώσης και της υπευθυνότητας. Είναι ένα μυθιστόρημα μαχητικό και αφυπνιστικό, που μας τοποθετεί απέναντι στον καθρέφτη μας, και μας κάνει να αναρωτηθούμε για το τι είδους κοινωνία θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το Χρυσό Σημειωματάριο είναι ένα μυθιστόρημα χιλίων σελίδων: φιλόδοξο, πολυδιάστατο, πρωτοποριακό. Διαβάστηκε πρωτίστως ως φεμινιστικό μανιφέστο, ως μεγάλη αφήγηση της γυναικείας εμπειρίας, υποβαθμίζοντας άλλες σημαντικές πλευρές του. Και πράγματι: δύο γυναίκες βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του μυθιστορήματος: Το διακύβευμα της χειραφέτησής τους σε έναν κόσμο πατριαρχικό, ως γυναίκες αλλά και ως πολιτικά όντα, είναι κεντρικό. Μα η Λέσινγκ δεν περιορίζεται στο να καταγράφει: Αγγίζει αλήθειες βαθιές και επώδυνες που είναι ενεργές ακόμη και σήμερα, μια και η ελευθερία από καλούπια σκέψης είναι πάντα ζητούμενο, όποιο κι αν το τίμημα. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Η Καμπάνα (εκδ. Διόπτρα), ένα καλά δομημένο μυθιστόρημα του 1958, διαβάζεται σήμερα σαν βιβλίο του καιρού μας. Τα ζητήματα που θίγει, για το πώς μπορεί κανείς να αναζητήσει πνευματικότητα σε έναν κόσμο με ή χωρίς Θεό, σε συνδυασμό με προβληματισμούς για τις ερωτικές σχέσεις, τον γάμο και την ελευθερία, το καθιστούν ένα ανάγνωσμα σύγχρονο και απολαυστικό. Η ηρωίδα, όπως πολλές σύγχρονες γυναίκες, αγωνίζεται να βρει τη θέση της δίπλα σε έναν άντρα που δεν μοιάζει διατεθειμένος να δει τον κόσμο μέσα και από τα δικά της μάτια. Η ανακάλυψη της Μέρντοχ από μια νεότερη γενιά αναγνωστών είναι γεγονός, και πιστεύω ότι θα έχει μέλλον.

Όπως ακριβώς και το αντικείμενό του, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ένα πολυγεγονός τεράστιου εύρους που διαφεύγει της δυνατότητας του ανθρώπου να το συλλάβει και να το περιγράψει, έτσι και οι Εφιαλτικές Νύχτες του Σουηδού Πέτερ Ένγκλουντ είναι ένα βιβλίο δυσπερίγραπτο, που ενδεχομένως, ως εγχείρημα, να μην έχει και προηγούμενο. Πρόκειται για μια νέα ματιά στην Ιστορία, που συνδυάζει την αυστηρότητα της ιστορικής επιστήμης με τη δυνατότητα του μυθιστορήματος να ζωντανεύει τον αφηγούμενο κόσμο, να μας κάνει μέρος του, να προκαλεί τη βαθύτερη κατανόηση και ενσυναίσθηση. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ένα ευσύνοπτο μυθιστόρημα, μια βαθύπνοη ερωτική ιστορία, σημασιοδοτεί την επιστροφή ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή συγγραφείς. Ο Πολωνός (εκδ. Διόπτρα), του νομπελίστα Τζον Μάξγουελ Κούτσι, είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα, βγαλμένο από το σίγουρο χέρι ενός μετρ της γραφής. Είναι μια απρόσμενη ερωτική περιπέτεια, μεγάλο μέρος της οποίας (το σημαντικότερο ίσως) κορυφώνεται σπαρακτικά έξω από τις σελίδες του βιβλίου, έξω κι από την ίδια την ιστορία. Το φαινομενικά απλό, παγωμένο ύφος του συγγραφέα, κρύβει μέσα του τη λάβα μιας λογοτεχνίας υψηλής στόχευσης που δεν εξαντλείται στα τεχνάσματά της. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Είναι η «κουλτούρα της ακύρωσης» και η πολιτική ορθότατα έκφραση δυσανεξίας στην άλλη άποψη ή μήπως η θεμιτή επιβολή μιας προοδευτικής ατζέντας στον δημόσιο χώρο; Γιατί τα αντιρατσιστικά κινήματα εμμένουν στο χρώμα του δέρματος; Είναι και οι άντρες θύματα της πατριαρχίας και πώς μπορεί μια γυναίκα να είναι φεμινίστρια χωρίς να νιώθει θύμα;

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το τρίτο επεισόδιο, η κουβέντα ξεκινάει από την ταυτότητα και την ιστορία του Δυτικού πολιτισμού, ως πολιτισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και φτάνει στην δύσκολη συνύπαρξη με το Ισλάμ, μέσα κι έξω από τις χώρες μας. Πλουραλισμός ή πολυπολιτισμικότητα; Ποιο είναι το καλύτερο μοντέλο; Και πώς μπορούμε να αντιδράσουμε στη μουσουλμανική διείσδυση μέσω του χρήματος; Είναι το Κατάργκεϊτ μεμονωμένη περίπτωση ή η κορυφή ενός σκοτεινού παγόβουνου;

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το δεύτερο επεισόδιο, η κουβέντα ξεκινάει από τα προβλήματα του δημόσιου διαλόγου στη χώρα μας, τον αρνητικό ρόλο των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης, τις αγκυλώσεις της ελληνικής πολιτικής και οικονομίας. Συζητιέται επίσης το πρόβλημα του brain drain και του πώς θα μπορούσε να αντιστραφεί ή να εμποδιστεί: το «παράδειγμα της Αλβανίας» και οι «ιατρικοί έρημοι» της Γαλλίας. Τέλος, συζητούνται οι ρίζες της κουλτούρας βίας και καταστροφής του δημόσιου χώρου, στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το πρώτο επεισόδιο, η κουβέντα εστιάζει κυρίως στην κλιματική αλλαγή: Τι πραγματικά συμβαίνει με το κλιματική κρίση; Γιατί οι δυτικές δημοκρατίες δεν κάνουμε όσα θα έπρεπε; Διδαχτήκαμε κάτι από την πανδημία για την ανάγκη συλλογικών απαντήσεων στα προβλήματα; Πώς μπορούμε να δούμε και να δράσουμε πέρα από τον στενό ορίζοντα του ανθρώπινου βίου;

Δεκαπέντε καλά μυθιστορήματα απ’ όλο τον κόσμο. Από την Ιβηρική χερσόνησο ως τη Βόρεια Ιρλανδία, κι από τη Νότιο Αφρική μέχρι τη Ρωσία ή την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η λογοτεχνία μας ταξιδεύει με τον δικό της, μοναδικό τρόπο, μέσα στο μακρύ ελληνικό καλοκαίρι και σε κάθε εποχή.

Πόσες υπερβάσεις πρέπει να κάνει μια νέα γυναίκα για να καταφέρει να έχει μια κανονική ζωή σε ένα παλαβό κοινωνικό πλαίσιο, όπως ήταν το Μπέλφαστ στη Βόρεια Ιρλανδία τη δεκαετία του 70; Μπορεί ένας παράταιρος έρωτας να αποτελέσει το αντίδοτο στον παραλογισμό και στον πόλεμο όλων εναντίων όλων; Οι Υπερβάσεις (εκδ. Ψυχογιός), πρώτο μυθιστόρημα της Ιρλανδής Λουίζ Κένεντι, δικαίως θεωρήθηκε ένα ώριμο και συγκινητικό μυθιστόρημα, με υποδειγματική πρόζα, και διακρίθηκε σε πολλά βραβεία. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Όσες και όσοι έχετε δει την υπέροχη ταινία «Τα πνεύματα του Ινισέριν», που μιλάει για δυο φίλους σε ένα μικρό νησί της Ιρλανδίας οι οποίοι, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, αναπτύσσουν έντονη εχθροπάθεια, δεν θα δυσκολευτείτε να μπείτε στον κόσμο της Αποικίας (εκδ. Διόπτρα). Κι εδώ, όπως και στην ταινία, κρυφός πρωταγωνιστής είναι το ίδιο το νησί, τόσο ως υποβλητικό ζωντανό ντεκόρ, όσο και ως επιβίωση ενός αρχαϊκού τρόπου συνύπαρξης. Στο βάθος, μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος, συνεχής, μονότονος, παράλογος. Ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και που σαγηνεύει με τη δύναμη της αλληγορίας, σε συνδυασμό με την αμεσότητα του ντοκιμαντέρ. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ούτε η ζωή, ούτε η φύση έχουν σχέση με το δίκαιο. Έχει όμως ο άνθρωπος, βαθιά μέσα του, ριζωμένο στα πιο μύχια στρώματα του ψυχισμού του. Κι αυτό που μοιάζει να θέλει να μας πει η Μάγια Λούντε, μέσα από αυτό το τελευταίο μυθιστόρημα της Τετραλογίας του Περιβάλλοντος, που συνδυάζει τα διακυβεύματα του climate fiction με την απλότητα της βιβλικής παραβολής, είναι ότι το αίσθημα δικαίου που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο δεν μπορεί πλέον να αφορά μόνο τον ίδιο. Είναι επιτακτικό να αφορά εξίσου κάθε πλάσμα με τον οποίο μοιραζόμαστε τον πλανήτη, από τα μεγαλύτερα μέχρι τα πιο ταπεινά. Μέσα σε έναν σπόρο, άλλωστε, κρύβεται το μυστικό της ζωής. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Trust, είναι ο τίτλος του στα αγγλικά, μια λέξη που τα πολλαπλά της νοήματα (παρακαταθήκη, εμπιστοσύνη, μονοπώλιο) συμπλέκονται όλα διαδοχικά σε αυτό το περίτεχνα κατασκευασμένο μυθιστόρημα, που ξεκινά από την ψυχρή επιφάνεια του χρήματος, στα χρόνια του Κραχ του '29, για να καταλήξει στον καυτό πυρήνα του ανθρώπινου δράματος. Στοιχεία που εκτιμήθηκαν δεόντως και του χάρισαν, μεταξύ άλλων διακρίσεων, υποψηφιότητα για Booker και το ζηλευτό Πούλιτζερ μυθιστορήματος για το 2022. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης επιχειρεί να περιγράψει το… απερίγραπτο, τελευταίο μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι. Ένας ζωγράφος, άρτι χωρισμένος, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του πατέρα ενός φίλου του.. Σύντομα θα καταλάβει ότι εκεί κρύβονται πολλά μυστήρια. Ένα κουδούνι ηχεί μέσα στη νύχτα, και το ταξίδι αρχίζει. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι μια κουνελότρυπα που, αν τη διαβείς, δεν θα βγεις από αυτήν ο ίδιος άνθρωπος. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Στα περίπου 40 χρόνια που γνωρίζουμε για την ύπαρξή του HIV, περισσότεροι από 77 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό και περισσότερα από 35 εκατομμύρια έχουν πεθάνει από ασθένεια που σχετίζεται με το AIDS. Είναι μια επιδημία που έχουμε την τάση να την ξεχνάμε, παρότι δεν έχει εξαλειφθεί, συνεχίζει να επηρεάζει με πολλούς τρόπους τη ζωή χιλιάδων οροθετικών στη χώρα μας, ενώ οι νέες μολύνσεις κάθε χρόνο είναι εκατοντάδες. Σήμερα όμως, χάρη στις καινοτόμες αντιρετροϊκές θεραπείες, από καταληκτική ασθένεια είναι πια μια χρόνια νόσος, δηλαδή οι πάσχοντες που λαμβάνουν θεραπεία έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής και την ίδια ποιότητα ζωής με τους μη νοσούντες. Επιπλέον σήμερα έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι η αντιρετροϊκή αγωγή μπορεί να καταστήσει το ιικό φορτίο μη ανιχνεύσιμο στον οργανισμό των φορέων του HIV. Όταν το ιικό φορτίο είναι μη ανιχνεύσιμο ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, ακόμα και στην περίπτωση της ερωτικής επαφής χωρίς προφύλαξη.

Υπάρχουν ορισμένα μυθιστορήματα που καλό είναι να τα διαβάζει κανείς χωρίς να έχει πρώτα προϊδεαστεί υπερβολικά για την εξέλιξη της πλοκής τους, και το «Μεσάνυχτα στην Βιβλιοθήκη» (εκδ. Ψυχογιός) του Ματ Χέιγκ είναι ένα από αυτά. Πέρα από το προφανές βιβλιοφιλικό μήνυμα, ότι με κάθε βιβλίο που διαβάζουμε είναι σαν να ζούμε μια ακόμη ζωή, υπάρχει εδώ βάθος και φιλοσοφική ακρίβεια που αφορά τις τυχαίες ή όχι επιλογές μας στη ζωή, για το τι κάνει τον καθέναν μας μοναδικό, αν είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε ή να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, και άλλα πολλά. Στο τέλος, κάθε αναγνώστης θα βρει τις δικές του απαντήσεις, τις οποίες μάλιστα κάτι μας λέει ότι θα φλέγεται να τις μοιραστεί με άλλους αναγνώστες. Κάπως έτσι έγινε τούτο το μυθιστόρημα το αγαπημένο των αναγνωστών της πλατφόρμας Goodreads για το 2020. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Πώς είναι να είσαι το ένατο παιδί ενός διάσημου σκηνοθέτη που είναι δοσμένος ψυχή τε και σώματι στη δουλειά του; Και το μοναδικό μιας διάσημης ηθοποιού που αλλάζει διαρκώς κατοικία, μπέιμπι σίτερ κι εραστές; «Ο πατέρας μου έχει τέσσερα σπίτια, δύο αυτοκίνητα, πέντε συζύγους, μία πισίνα, εννέα παιδιά κι έναν κινηματογράφο», λέει σε κάποιο σημείο η αφηγήτρια. «Ο πατέρας μου είχε εννέα παιδιά με έξι γυναίκες», συμπληρώνει κάπου αλλού. Η αριθμητική του απόμακρου πατέρα, ωστόσο, δεν λέει όλη την αλήθεια. Οι αγωνίες που τροφοδοτούνται από μια ασταθή και συναισθηματικά ανώριμη μητέρα είναι εξίσου έντονες, καμιά φορά τρομακτικές. Ένα ειλικρινές και σπαρακτικό μυθιστόρημα της Λιν Ούλμαν, κόρης του σπουδαίου Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και της Λιβ Ούλμαν.

Ο Άρχοντας των Μυγών του νομπελίστα Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1954, είναι ένα βιβλίο που πλέον ανήκει στον παγκόσμιο Λογοτεχνικό Κανόνα. Η μαεστρία με την οποία ο συγγραφέας εντάσσει στην περιπετειώδη δράση σειρά από σοφά επιλεγμένα ανθρωπολογικά, φιλοσοφικά και θρησκευτικά στοιχεία, έχει ως αποτέλεσμα ένα πυκνό και σύνθετο μυθιστόρημα, που όσο το σκαλίζεις, τόσο αναδίνει νέους χυμούς. Με τις φρικαλεότητες δύο παγκόσμιων πολέμων πίσω του, και τον Ολοκληρωτισμό να θεριεύει στη Σοβιετική Ένωση και αλλού, ο Γκόλντινγκ εντοπίζει τη ρίζα του κακού εκεί όπου το κακό αναπαράγεται, κι όπου μέχρι πρότινος ήταν το βασίλειο της αθωότητας: Στην παιδική ηλικία, την ηλικία των θαυμάτων και των τεράτων. Όπως όμως συμβαίνει με τα σπουδαία έργα, το βιβλίο ξεπέρασε τους ορίζοντες και τις βλέψεις του δημιουργού του: στέκει σήμερα απέναντί μας, πολύσημο και υποβλητικό, περιμένοντας τη δική μας, μοναδική ανάγνωση. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Σεργίι Ζαντάν, από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ουκρανούς συγγραφείς, κατάγεται από την πόλη Λουγκάνσκ, πιθανότατα το σκηνικό της δράσης του Ορφανοτροφείου (εκδ. Διόπτρα). Είναι μια ζοφερή αναπαράσταση του υβριδικού πολέμου: για το πώς είναι να βρίσκεται στο κέντρο μιας κατάρρευσης (που είναι ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική) και να προσπαθείς να διατηρήσεις σώα τόσο τα φρένα σου όσο και την ανθρωπιά σου. Το χιούμορ, που διαπνέει όλο το βιβλίο, μέσα από τον μπουφόνικο χαρακτήρα του ήρωα-δασκάλου, λειτουργεί ευεργετικά και χρωματίζει το ασπρόμαυρο τοπίο του μυθιστορήματος με μια πανανθρώπινη παλέτα συναισθημάτων. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Μυθιστόρημα για τις πολλαπλές και βαθύτερες εκφάνσεις του ρατσισμού στις μέρες μας, διαβάζεται και σαν αλληγορία για το τι σημαίνει να μιλάς και να μην ακούγεσαι πραγματικά, να μην «μπορείς να αναπνεύσεις» σε έναν κόσμο που έχει γίνει αυτοαναφορικός και περίπλοκος. Ταυτόχρονα, μια σπαρταριστή σάτιρα του εκδοτικού χώρου στις ΗΠΑ, όπου το κυνήγι της επιτυχίας μπορεί να γίνει στρόβιλος απώλειας του εαυτού, αλλά κι ένα βιβλίο-φόρος τιμής στην ιστορία των μαύρων, στον αέναο κύκλο της βίας και της ατίμωσης που τους περιβάλλει ασφυκτικά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ενώ αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ιδού ένα σπέσιαλ εκλογικό επεισόδιο: Ο Ίταλο Καλβίνο ξεκίνησε να γράφει αυτή τη νουβέλα το 1953, αλλά δεν κατάφερε να την ολοκληρώσει παρά δέκα χρόνια αργότερα. Αφορμή, οι εκλογές του 1953 στην Ιταλία οι οποίες είχαν ως βασικό διακύβευμα την επαναφορά της απλής αναλογικής, που είχε μόλις καταργηθεί. Ο ήρωας, ο Αμερίγκο, έχει ως αποστολή να μεταβεί στο εκλογικό κέντρο του Κοτολέγκο, στο Άσυλο Ανιάτων της πόλης, όπου σε κάθε εκλογική διαδικασία συμβαίνει κάτι ευτράπελο: Με την πιεστική παρουσία ιερέων της καθολικής εκκλησίας, εξασφαλίζεται ότι οι τρόφιμοι του Ασύλου θα ψηφίσουν «σωστά». Δηλαδή, τους Χριστιανοδημοκράτες. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ιδού ένα βιβλίο, μια έκδοση, καλύτερα, που έχει ήδη γράψει τη δική της ιστορία. Πρόκειται για ένα πλουσιότατο λεύκωμα, στις σελίδες του οποίου εικονογραφείται ένα κρίσιμο μέρος της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, μέσα από την αποτύπωση και ανάδειξη των κτιρίων και της πολεοδομίας μιας συγκεκριμένης περιοχής, της συνοικίας των Εξοχών, που υπήρξε εμβληματική για την πόλη, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Έργο μνημειώδες, που δικαίως έχει φτάσει αισίως στην τρίτη έκδοσή του, κάθε φορά και πιο εμπλουτισμένο, τεκμήριο μνήμης αλλά και διατήρησης του παρελθόντος, που και μόνο το ξεφύλλισμά του αρκεί να σου φέρει ρίγη συγκίνησης. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Βιβλίο τεράστιο σε έκταση και σημασία, απαιτητικό και χρονοβόρο στην ανάγνωσή του, η «Αυγή των Πάντων» (εκδ. Διόπτρα) μπορεί να σου αλλάξει ριζικά τον τρόπο που βλέπεις τις ανθρώπινες κοινωνίες, από τη νεολιθική εποχή μέχρι και τις μέρες μας. Ο άνθρωπος, ελεύθερος και επινοητικός, δεν υπακούει σε ιστορικές νομοτέλειες, είναι ικανός να παίρνει την τύχη του στα χέρια του και να αλλάζει την κοινωνία στην οποία ζει, να οραματίζεται έναν διαφορετικό κόσμο. Ένα βιβλίο που ανατρέπει τον τρόπο που βλέπουμε την ανθρώπινη ιστορία, τις απαρχές της γεωργίας, της ιδιοκτησίας, των πόλεων, της δημοκρατίας. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Τη βραβευμένη Ιρλανδή τη γνωρίσαμε με το υποβλητικό «Άμνετ», όπου με αφορμή τον πρόωρα χαμένο γιο του Σαίξπηρ φιλοτέχνησε ένα συγκινητικό πορτρέτο της γυναίκας του, Αν Χάθαγουεϊ. Κι εδώ, την ίδια περίπου εποχή, αλλά στην Ιταλία, παρά τη ζοφερή ατμόσφαιρα που υποβάλλει η σταδιακή επίγνωση ότι η ηρωίδα δεν θα έχει καλό τέλος στα χέρια του αδίστακτου Δούκα, έχουμε τον ολοζώντανο χαρακτήρα μιας κοπέλας που επικοινωνεί βαθιά με τα ζώα. Μυθιστόρημα για τη σκληρή μοίρα των γυναικών, που συνομιλεί πολλαπλώς με την εποχή μας. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ένα βιβλίο που έπεσε σαν μάνα εξ ουρανού, ακριβώς την εποχή που το χρειαζόμαστε. Μια μελέτη που αναλύει, την ιστορία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, από τη δεκαετία του πενήντα μέχρι και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο διεθνολόγος Σπύρος Κατσούλας, στρέφοντας το ενδιαφέρον του στην κορυφή του Τριγώνου Ηνωμένες Πολιτείες, Ελλάδα και Τουρκία, μετατοπίζει την γωνία θέασης των γεγονότων, έξω από τον άξονα «των παθών και των αντίπαλων εθνικισμών», προς τον άξονα της γεωπολιτικής. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Με πρόζα που θυμίζει Τόνι Μόρισον, βαπτισμένη στο χάος και στην πολυμορφία του Λάγος, κινούμενο στους ρυθμούς της νιγηριανής χιπ-χοπ και του Φέλα Κούτι, το «Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε είναι ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα: κουίρ, ακτιβιστικό, εναλλακτικό. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, με πανέμορφο εξώφυλλο και ευρηματική μετάφραση από τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Στο πρώτο μυθιστόρημα του Όιγκεν Ρούγκε, «Τις μέρες που λιγόστευε το φως», συμπυκνώνεται η ευρωπαϊκή ιστορία του 20ου αιώνα, εστιάζοντας στη γέννηση, την παρακμή και το θάνατο της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Το δεύτερο, «Το ξενοδοχείο Μετροπόλ», επικεντρώνεται στη χρονιά των Δικών της Μόσχας, το 1936. Κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος και συναποτελούν το πανόραμα μιας ολόκληρης εποχής που συνεχίζει, όπως διαπιστώνουμε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, να καθορίζει τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία.

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής – Αλίνε Φερνάντεζ Ντιάζ, Σπύρος Αλιμπέρτης», από το University Studio Press, δεν είναι απλώς μια συλλογή επιστολών. Είναι μια πολύτιμη μαρτυρία τόσο ενός σπάνιου έρωτα, ανάμεσα σε έναν Έλληνα αξιωματικό και μια Εβραία της Θεσσαλονίκης, όσο και μιας ολόκληρης εποχής. Η επιμέλεια, εισαγωγή και τα σχόλια της έκδοσης, είναι της φιλολόγου Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου. Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασαν οι ηθοποιοί Στέλιος Μάινας και Γωγώ Μπρέμπου.

Η Δίκη του Ματάν (εκδ. Διόπτρα) είναι ένα μυθιστόρημα που μας εξιστορεί μια μεγάλη αδικία. Για τον Αφρικανό μετανάστη που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε, για έναν φόνο που ποτέ δεν διέπραξε. Ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που εκτελέστηκε στην Ουαλία, ενώ η Ουαλή γυναίκα του και οι τρεις γιοι του, αφιέρωσαν τη ζωή τους στη δικαίωσή του, που επήλθε πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1998. Αυτή είναι η ιστορία του.

Με αφορμή τη σημαντική Έρευνα για την ανάγνωση και τους αναγνώστες στη χώρα μας που έγινε πρόσφατα υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Νίκου Παναγιωτόπουλου, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει μαζί του για τα ερεθιστικά ευρήματα που έφερε στο φως: Γιατί το ένα τρίτο των Ελλήνων δεν διαβάζει καθόλου; Ποιες είναι οι συνέπειες αυτού του αποκλεισμού; Πώς οι ανισότητες στην πρόσβαση στην ανάγνωση μεταφράζονται σε κοινωνικές και οικονομικές; Λίγο πριν γυρίσει ο χρόνος, μια συζήτηση που μας προκαλεί να σκεφτούμε αυτούς που αφήνουμε πίσω.

Κάθε χρόνο εκδίδονται στη χώρα μας εκατοντάδες καλά λογοτεχνικά βιβλία, στην πλειονότητά τους σπουδαίων συγγραφέων από κάθε γωνιά του κόσμου. Νέα ή παλιότερα βιβλία βραβευμένων με Νόμπελ λογοτεχνίας, τα βραβεία Μπούκερ των τελευταίων χρόνων, γαλλικά βιβλία που ξεχώρισαν στην περσινή σοδειά, αλλά και μυθιστορήματα από την ακμάζουσα αμερικανική λογοτεχνία. Από την πλημμυρίδα καλών βιβλίων, ελληνικών και ξένων, ξεχωρίσαμε και σας προτείνουμε είκοσι τίτλους που σίγουρα αξίζουν την προσοχή σας.

Μπορεί το μυθιστόρημα να παραμένει το πιο δημοφιλές ανάγνωσμα, αλλά μια νέα κατηγορία βιβλίων αποκτά όλο και περισσότερους πιστούς αναγνώστες. Είναι τα βιβλία που πραγματεύονται ένα σημαντικό θέμα, ένα μεγάλο ζήτημα της εποχής μας ή ένα ιστορικό γεγονός, κι είναι γραμμένα με τρόπο που συνδυάζει την επιστημονική στιβαρότητα με την πρόθεση να διαβαστούν απρόσκοπτα από όλους. Κάναμε μια επιλογή δώδεκα βιβλίων του 2022, από αυτά που τα διαβάζεις και μετά τα φυλάς για πάντα στη βιβλιοθήκη σου.

Ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, συγγραφέας με παγκόσμια αναγνώριση, χάθηκε πρόσφατα, μόλις στα πενήντα έξι του χρόνια. Με την Τριλογία της Ομίχλης –εκδ. Ψυχογιός– έκανε το ντεμπούτο του, γνωρίζοντας αμέσως μεγάλη επιτυχία. Είναι γραμμένα με μαεστρία, κι ανανεώνουν με έξυπνο τρόπο τις γκόθικ αφηγήσεις. Στα ατού των βιβλίων, οι καλά σκιαγραφημένοι νεαροί ήρωες, που λάμπουν από εξυπνάδα και περιέργεια. Αλλά και οι ενήλικες, εδώ, είναι μεγάλα παιδιά, που δεν αργούν να το εκδηλώσουν. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Με φόντο τα «Πλυσταριά της Μαγδαληνής», έγκλημα διαρκείας της Καθολικής εκκλησίας στην Ιρλανδία, η Κλερ Κίγκαν έγραψε μια ιστορία χωρίς μελοδραματισμούς και υπερβολές  από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», για την ανάληψη της ευθύνης και τις πράξεις καλοσύνης που εξυψώνουν τον άνθρωπο. Υποδειγματική πρόζα, με απλότητα και ακρίβεια σε περιγραφές και αισθήματα, αλλά και πειστικούς διαλόγους. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ποτέ πριν δεν είχαμε τόσες πληροφορίες στη διάθεσή μας. Κι όμως, αποκομμένοι από την πρωτογενή παραγωγή, όλο και λιγότερο είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε τα υλικά δεδομένα του πολιτισμού μας. Όμως, για να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, θα πρέπει να καταλάβουμε πώς λειτουργεί πραγματικά. Όπως λέει ο συγγραφέας, «δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος: είμαι επιστήμονας». Ένα χρήσιμο βιβλίο, από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ένα ακυκλοφόρητο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη είναι από μόνο του σπουδαία είδηση. «Ο ανήφορος», χρονολογικά, ακολούθησε τον «Ζορμπά» κι άρα αποτελεί έργο της ωριμότερης περιόδου του συγγραφέα. Διαβάζεται ως αυτοτελές μυθιστόρημα, μια πολιτική και φιλοσοφική παρακαταθήκη για τις αγωνίες του μεταπολεμικού κόσμου. Όπως πλέον όλα τα έργα του συγγραφέα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Πόσο πολύτιμο είναι να προστατεύεις τους δικούς σου ανθρώπους και πόσο οδυνηρό είναι όταν αυτό δεν το καταφέρνεις; Κάθε ιστορία οδηγεί σε ένα άνοιγμα, ένα πέταγμα σε ένα καλύτερο μέρος, προς τον συμβολικό Παράδεισο του τίτλου. Ένα μεγάλο, από κάθε άποψη, μυθιστόρημα, περίπλοκο και φιλόδοξο, που χαίρεσαι να το διαβάζεις και να το ανακαλύπτεις, σαν μια μεγάλη άγνωστη χώρα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Οι Αρχαίοι μας έχουν προειδοποιήσει. Κανένας νόμος δεν εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη, καμιά λογική δεν οδηγεί αυτόματα στην ευθυκρισία. Όλα τα ανθρώπινα είναι περίπλοκα, αντιφατικά, ευμετάβλητα. Τι μπορούμε να κάνουμε ενάντια στις θεωρίες συνωμοσίας και στην άρνηση της επιστήμης; Εύκολη απάντηση δεν υπάρχει: Αυτό που σίγουρα δεν βοηθάει, είναι να βγάζουμε τρελούς ή ανόητους όσους δεν συμφωνούν μαζί μας. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Διαβάζοντας σήμερα το «Όχι πια άνθρωπος» από τις εκδόσεις Διόπτρα, δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις τη φρεσκάδα που αποπνέει. Εγγράφεται βέβαια στην εποχή του κι εμφανίζει συνάφειες με πασίγνωστα κείμενα του δυτικού Κανόνα, όπως «Η Ναυτία» του Σαρτρ ή «Ο Ξένος» του Καμύ και «Ο Φύλακας στη Σίκαλη» του Σάλιντζερ. Στην αφήγηση του Ιάπωνα ήρωα κάποιοι ίσως «ακούσετε» την υπνωτιστική και ματαιωμένη φωνή που ηχεί στα βιβλία του Μισέλ Ουελμπέκ. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το μυθιστόρημα «Η Διαγώνιος Αλιέχιν», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με εκλεκτικές συγγένειες με τη Σκακιστική Νουβέλα του Τσβάιχ και με την Άμυνα Λούζιν του Ναμπόκοφ, χρησιμοποιεί το σκάκι σαν μια διπλή μεταφορά: Για τη μεγαλοσύνη του ανθρώπινου πνεύματος, όταν συνυπάρχουν θέληση και ταλέντο. Για τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης διάνοιας, που θυσιάζει τη χαρά του παιχνιδιού στην εξουσία και τον θάνατο. Η ιστορία του σκακιστή που έγινε πιόνι των Ναζί. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Εικασία στα μαθηματικά είναι μια παραδοχή ή υπόθεση που μοιάζει αληθής, για την οποία όμως δεν έχει βρεθεί μαθηματική απόδειξη. Όταν μια εικασία συνδυάζεται με φόνους, έχουμε το είδος του μαθηματικού αστυνομικού μυθιστορήματος που διακονεί με επιτυχία ο Τεύκρος Μιχαηλίδης. Στο νέο του μυθιστόρημα, με τίτλο «Εικασία 3ν+1», από τις εκδόσεις Ψυχογιός, μπολιάζει την αστυνομική ιστορία με τα αγαπημένα του μαθηματικά. Ξεκινά μάλιστα από το πιο αναπάντεχο μέρος, ένα… στριπτιτζάδικο. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ξεκινώντας από τη Νεμπράσκα, ο 18χρονος Έμετ και ο Μπίλι, ο 8χρονος αδερφός του, θέλουν να πάρουν τη λεωφόρο Λίνκολν προς την Καλιφόρνια. Κι όμως, βρίσκονται να ταξιδεύουν προς Νέα Υόρκη, με μια παρέα ετερόκλητη και απρόβλεπτη. Πότε θυμίζοντας Κέρουακ και πότε Χάκλμπερι Φιν, ο Τόουλς καταφέρνει σε μόλις δέκα μέρες να οδηγήσει τους ήρωές του προς το πεπρωμένο τους. Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από την Διόπτρα, διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Είναι η κριτική ο «μεγάλος ασθενής» του λογοτεχνικού μας οικοσυστήματος; Διαδέχθηκε την «πολιτική ορθοδοξία» μια εξίσου άκαμπτη «αισθητική ορθοδοξία»; Γιατί να διαβάζουμε λογοτεχνία και πώς μπορεί η κριτική να απαντήσει πειστικά; Είναι ο ελεύθερος κριτικός λόγος εξίσου απαραίτητος με τα λογοτεχνικά κείμενα; Ο Κώστας Κατσουλάρης και ο Δημοσθένης Κούρτοβικ ολοκληρώνουν μια εκτενέστατη συζήτηση που άνοιξε με πολλά ερωτήματα και έκλεισε με εκδήλωση πίστης στις απελευθερωτικές δυνάμεις της λογοτεχνίας.

Πώς θα έμοιαζε ένα ελληνικό glocal μυθιστόρημα; Τι γεννά την ανάγκη για ταυτότητα και ασφάλεια στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας και πώς αποτυπώνεται στη λογοτεχνία; Διατηρείται ακόμη ο αρχαϊκός πυρήνας του «νεοέλληνα» ή μήπως είναι πλέον ευσεβής πόθος; Θα μπορούσε να γεννηθεί σήμερα ένας Ζορμπάς και πώς θα έμοιαζε; Ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ στην ξεχωριστή σειρά επεισοδίων του podcast «Να ένα βιβλίο!».

Τι εννοούν οι Έλληνες πολιτικοί όταν λένε ότι «ο πολιτισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία»; Πώς καταφέρνει το ελληνικό σχολείο ώστε οι μαθητές να μην διαβάζουν ούτε ένα μυθιστόρημα ολόκληρο; Τι αντίκτυπο είχε η χρεοκοπία στην ανυποληψία της ελληνικής πεζογραφίας στους νέους; Γιατί η γυναικεία χειραφέτηση δεν έχει βρει ακόμη ισχυρή φωνή; Ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης επιχειρεί να περιγράψει το… απερίγραπτο, τελευταίο μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι. Ένας ζωγράφος, άρτι χωρισμένος, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του πατέρα ενός φίλου του.. Σύντομα θα καταλάβει ότι εκεί κρύβονται πολλά μυστήρια. Ένα κουδούνι ηχεί μέσα στη νύχτα, και το ταξίδι αρχίζει. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι μια κουνελότρυπα που, αν τη διαβείς, δεν θα βγεις από αυτήν ο ίδιος άνθρωπος. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Γιατί το «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου δεν ανήκει στον Ευρωπαϊκό λογοτεχνικό κανόνα; Πάσχει η ελληνική πεζογραφία από σοβαροφάνεια; Ή, μήπως, το ελληνικό μυθιστόρημα είναι καχεκτικό για λόγους που σχετίζονται με την ιστορία και την ιδιοσυγκρασία μας; Σε αυτήν την ξεχωριστή σειρά επεισοδίων, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με έναν από τους πιο ευρυμαθείς και ερεθιστικούς Έλληνες διανοούμενους, τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Γιατί δεν μας διαβάζουν «έξω»; Μήπως οι άλλοι Ευρωπαίοι μας βλέπουν μέσα από έναν παραμορφωτικό φακό, γεμάτο στερεότυπα που αδυνατούμε να επιβεβαιώσουμε; Μήπως μας αδικούν; «Φταίνε τα τραγούδια του, φταίει κι ο λυράρης» τραγουδάει ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ποια είναι η αλήθεια; Σε αυτήν την ξεχωριστή σειρά επεισοδίων, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με έναν από τους πιο ευρυμαθείς και ερεθιστικούς Έλληνες διανοούμενους, τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης προτείνει 20 λογοτεχνικά βιβλία, διαλεγμένα από τα εκατοντάδες καλά βιβλία που κυκλοφόρησαν τους τελευταίους μήνες. Χαρούκι Μουρακάμι, Μέριλιν Ρόμπινσον, Τζόναθαν Φράνζεν, Ανί Ερνό, Ντέιμον Γκάλγκατ, Ρεμπέκα Γουέστ, Σάλι Ρούνεϊ, Χάνα Κεντ, Ρέα Γαλανάκη είναι μόνο κάποιοι από τους συγγραφείς για τους οποίους θα ακούσετε. Είκοσι μυθιστορήματα, ελληνικά και μεταφρασμένα, που αξίζει να έχετε δίπλα σας αυτό το καλοκαίρι και να διαβάσετε όπου κι αν βρεθείτε.

Από τα δεκάδες υπέροχα βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στη χώρα μας, αυτήν την εβδομάδα σας προτείνουμε δέκα, επιλεγμένα από τα μη μυθοπλαστικά βιβλία. Δηλαδή: Δοκίμια, σκέψεις, Ιστορία, μελέτες, όλα τους διαβαστερά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Δέκα βιβλία, δέκα ευκαιρίες να γίνουμε σοφότεροι και, γιατί όχι, καλύτεροι άνθρωποι. Ο Νίκος Καζαντζάκης, η Ιρένε Βαγέχο, ο Μπεν Γουίλσον, ο Ραϋμόνδος Αλβανός και η Μαριάνα Ματσουκάτο (και όχι μόνο) «συναντιούνται» για να μας κάνουν παρέα αυτό το καλοκαίρι.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει μια από τις σπουδαίες συγγραφείς του 20ου αιώνα, τη Βρετανίδα Ρεμπέκα Γουέστ. Με το μυθιστόρημά της «Το συντριβάνι που ξεχειλίζει» (εκδ. Μεταίχμιο) μας ταξιδεύει στην πιο εκπληκτική χώρα: την παιδική ηλικία. Πρώτο μέρος μιας αυτοβιογραφικής σάγκα, μας βάζει στον κόσμο την οικογένεια Όμπρι, που θα μπορούσε να είναι η πιο ευτυχισμένη στον κόσμο. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο νομπελίστας Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, έχοντας βρει ο ίδιος καταφύγιο σε δυτική χώρα, δεν αποσιωπά τα εγκλήματα και την ιστορική αδικία της αποικιοκρατίας. Καταφέρνει όμως να μας δώσει μια πλούσια και βαθιά ανθρώπινη εικόνα των ηρώων του, όπου τα πράγματα δεν είναι ασπρόμαυρα. Με το μυθιστόρημά του «Άλλες ζωές» (εκδ. Ψυχογιός) δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν φωνή, φέρνοντας στο προσκήνιο ζωές από αυτές που συνήθως τις καταπίνει ο στρόβιλος της Ιστορίας.

Αυτή την εβδομάδα ένα μυθιστόρημα με πρωτότυπη αστυνομική πλοκή, από αυτά που δεν μπορείς να τα αφήσεις από τα χέρια σου. Ο «Παράγων Λαγός» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι από τα βιβλία στα οποία ο αναγνώστης απολαμβάνει τη μεταμόρφωση ενός ανθρωπάκου σε ήρωα μιας ιστορίας πολύ μεγαλύτερης από το μπόι του. Ο Φινλανδός συγγραφέας, μάστορας της πλοκής και των σπαρταριστών διαλόγων, δεν έχει αφήσει τίποτα στην τύχη. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Η μαύρη λογοτεχνία γνωρίζει άνθηση και αποτελεί την καλύτερη απάντηση στην επανάκαμψη του ρατσισμού και των προκαταλήψεων. Οι Προφήτες, του νεοϋορκέζου αρθρογράφου και ακτιβιστή Ρόμπερτ Τζόουνς Τζούνιορ, από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι ένα μυθιστόρημα σοφίας και βαθιάς αγάπης για τον άνθρωπο, δίνει φωνή σε σκλάβους και αφέντες μιας φυτείας του αμερικανικού Νότου και αποτελεί ένα εξαίρετο δείγμα αυτής της νέας γενιάς που ανανεώνει την αμερικανική λογοτεχνία. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

H Καμίλ Ομπρέ με τις «Νονές» της καταφέρνει να αναδείξει ολόκληρη ομάδα από δυναμικές γυναίκες σε πρωταγωνίστριες μιας ιστορίας με γκάγκστερ, στην Αμερική της δεκαετίας του 40. Ο Νονός με γυναίκα στο ρόλο του Δον Κορλεόνε; Ναι, αλλά με... συλλογική ηγεσία. Άλλωστε, για να φτάσουν μέχρι εκεί, η Φιλομένα, η Λούσι, η Αμί και η Πετρίνα, χρειάστηκε να περάσουν δια πυρός και σιδήρου. Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τα Ελληνικά Γράμματα και αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για ένα αυθεντικό μυθιστόρημα με πρωταγωνίστρια την Γκάια που ξέρει πως, όσο κι αν προσπαθήσει, δεν θα γίνει ποτέ «σαν τους άλλους». Η μητέρα της, Αντόνια, με ανάπηρο σύζυγό και τέσσερα παιδιά, παλεύει για ένα καλύτερο μέλλον και στηρίζει όλες τις ελπίδες της στην Γκάια, πιέζοντάς την να σπουδάσει, να ανέβει κοινωνικά και να «κυνηγήσει το όνειρο». Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Το «Τζακ», το νέο μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο της βραβευμένης με Pulitzer Αμερικανίδας, είναι μια πρωτότυπη και συγκινητική ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν λευκό και μια μαύρη, τη δεκαετία του 50 στο Μιζούρι, όταν μια τέτοια ένωση παράνομη. Ο Τζακ και η Ντέλα είναι χαρακτήρες βγαλμένοι από τη μεγάλη κλασική λογοτεχνία, δυο ψυχές καθαρές και απόλυτες. Ένα μυθιστόρημα για την απελευθερωτική δύναμη του έρωτα πέρα από τις κοινωνικές συμβάσεις. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το νέο βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη διαδραματίζεται στο χωριό Πετρόκαμπος. Εκεί περνά την έβδομη δεκαετία της ζωής του ο Πέτρος Κακκαβαίος, με τη γάτα του Πετρούλα. Ώσπου μια επιστολή από έναν ξάδερφο που διαπρέπει ως πρωταγωνιστής… ερωτικών ταινιών θα φέρει τα πάνω-κάτω. Το «Ονειρεύτηκα τη Σανγκάη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι ένα ευρηματικό, τρυφερό και πρόστυχο μυθιστόρημα. Ένας φόρος τιμής του Ξανθούλη στο διαρκές νεοελληνικό καρναβάλι. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για την ιστορία της Αμέλιας, μιας νεαρής γυναίκας, που κρατάει το μοναδικό παντοπωλείο μιας πολίχνης στον Αμερικανικό νότο. Εκεί θα γνωρίσει τον Λάιμον. Ερωτεύονται και για πέντε χρόνια ζουν ευτυχισμένοι. Μια επιστροφή, όμως, θα δημιουργήσει ένα τρίγωνο τριών εντελώς διαφορετικών πλασμάτων. Το χειρότερο; Και τα τρία πλάσματα ποθούν εκείνον που δεν τους θέλει. Η καταστροφή είναι αναπόφευκτη. Αποσπάσματα, από το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

O Κώστας Κατσουλάρης σε ένα special επεισόδιο του podcast «Να ένα βιβλίο!» συζητάει με τον Στέλιο Μάινα για το πρώτο μυθιστόρημα του αγαπημένου ηθοποιού, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με τίτλο «Να θυμηθώ να παραγγείλω». Μια τολμηρή και καλά χτισμένη ιστορία για μια γυναίκα γιατρό που αποφασίζει να πάρει τη μοίρα στα χέρια της. Το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που θέτει στο κέντρο του το φλέγον θέμα της ευθανασίας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα μυθιστόρημα που έγινε μια υπέροχη ταινία, ή μάλλον για μια ταινία που έγινε ένα υπέροχο μυθιστόρημα, ή ίσως, απλώς για μια ιστορία που συγκλόνισε την Αμερική και τον κόσμο στα τέλη των ‘60s, ιδωμένη μέσα από τα μάτια του πιο πρωτότυπου σκηνοθέτη του Χόλιγουντ. Αποσπάσματα από το βιβλίο του Κουέντιν Ταραντίνο «Μια φορά στο Χόλιγουντ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. Πάμε!

Από τα έπεα πτερόεντα του προφορικού κόσμου του Ομήρου μέχρι τις βάσεις δεδομένων της σύγχρονης εποχής, το βιβλίο τούτο, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, επιχειρεί κάτι εκπληκτικό. Δεν διστάζει να συνδέσει τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ με τον Μιχαήλ Μπαχτίν, τον Ταραντίνο με τον Κικέρωνα, στην ίδια φράση, κι η φράση αυτή να βγάζει νόημα. Ταξιδεύοντας στον χρόνο η Ισπανίδα συγγραφέας επιχειρεί να παγιδεύσει τα φτερωτά λόγια του κόσμου των αφηγήσεων. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα μυθιστόρημα πρωτότυπο και συγκινητικό. Η «Υπόσχεση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι πρωτίστως ένα οικογενειακό μυθιστόρημα. Η οικογένεια, ως δύναμη που φέρνει κοντά, αλλά και ως θέατρο συγκρούσεων και διεκδικήσεων, είναι ο βασικός καμβάς τούτου του βιβλίου. Ταυτόχρονα όμως είναι ένα μυθιστόρημα για το τι μπορεί να ενώσει μια χώρα βαθιά διχασμένη, όχι μονάχα φυλετικά, αλλά και οικονομικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

O Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα βιβλίο, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, που επιχειρεί κάτι σχεδόν αδύνατον: Να ενώσει σε μια ενιαία αφήγηση τα όνειρα, τις ματαιώσεις και τις προσδοκίες των κατοίκων ολόκληρης της ευρωπαϊκής Ηπείρου, από το βόρειο άκρο της, τη Νορβηγία, μέχρι το νότιο άκρο της, την Ελλάδα. Πόσο ζωντανό είναι σήμερα το όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης; Ένα πανόραμα των τελευταίων τριάντα χρόνων, μέσα από μαρτυρίες εκατοντάδων ανθρώπων. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ένα επετειακό επεισόδιο αφιερωμένο στη μεγαλύτερη καταστροφή που έπληξε τον ελληνισμό, στη Μικρασιατική Καταστροφή. Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από το 1922, τη χρονιά που σήμανε τον ξεριζωμό του ελληνισμού από τόπους όπου έζησε και δημιούργησε για χιλιάδες χρόνια, ο Κώστας Κατσουλάρης ξεχωρίζει και προτείνει δεκαπέντε βιβλία Ιστορίας, έρευνας και ιστορικής μαρτυρίας. Δεκαπέντε βιβλία, καθένα από τα οποία προσθέτει ένα λιθαράκι στο ευαίσθητο οικοδόμημα που λέγεται «εθνική αυτογνωσία».

Ένας ταλαντούχος έφηβος από το Νότιο Σουδάν καταφέρνει να βρεθεί σε ομάδα μπάσκετ του Κολεγιακού Πρωταθλήματος στην Αμερική. Μπροστά το όνειρο, πίσω μια οικογένεια έρμαιο στα χέρια αδίστακτων ανταρτών και μιας χώρας σε διάλυση. Η ιστορία του χαμογελαστού «Σούλεϊ» θυμίζει σε πολλά σημεία την ιστορία του «δικού μας» Γιάννη, μόνο που ο τεχνίτης του σασπένς Τζον Γκρίσαμ μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Αποσπάσματα από το βιβλίο «Σούλεϊ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Οκτώ βιβλία που μας βοηθούν να καταλάβουμε, ακόμη και σε καταστάσεις κρίσιμες και τραγικές όπως αυτές που ζούμε σήμερα, «Πώς φτάσαμε ως εδώ». Τα έξι από αυτά είναι βιβλία ιστορίας, έρευνας και γεωπολιτικής και τα δύο είναι λογοτεχνικά βιβλία Ουκρανών συγγραφέων. Ένα επεισόδιο στο οποίο ακούγεται ο Εθνικός Ύμνος της Ουκρανίας σε πέντε διαφορετικές εκτελέσεις, αφιερωμένο στον ουκρανικό λαό, στον αγώνα του για ελευθερία, δημοκρατία και αξιοπρέπεια.

O Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα πανέμορφο αντιπολεμικό παραμύθι, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, που είναι ταυτόχρονα ένας λογοτεχνικός ύμνος στη ζωή, σε κάθε της μορφή. Και παρότι ο πόλεμος διαπερνά τις σελίδες του, η Αφρική εμφανίζεται ως πηγή αρχέγονης ζωής, μια χαμένη ουτοπία που ο λευκός άνθρωπος τσαλαπατά με τις μπότες του και τα κανόνια του, την ίδια στιγμή που παραδίδεται σε αυτήν σαγηνευμένος από την άγρια ομορφιά της. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

O Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει ένα βιβλίο που μιλάει διεξοδικά και με συναρπαστικές λεπτομέρειες για τη μεγαλύτερη ανακάλυψη του ανθρώπου, τις Πόλεις. Πόλεις-λιμάνια των Φοινίκων, Πόλεις-κράτη της αρχαιότητας, πόλεις-κέντρα της βιομηχανικής επανάστασης, μεγαπόλεις του 21ου αιώνα με δεκάδες εκατομμύρια κατοίκους και έκταση χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων… Ο ιστορικός Μπεν Γουίλσον συνθέτει ένα υποβλητικό πανόραμα του ανθρώπινου πνεύματος συνδέοντας έξυπνα την ιστορία των πόλεων με την οικονομική και κοινωνική ιστορία κάθε εποχής.

O Kώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το νέο πολυαναμενόμενο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Φράνζεν, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Τα «Σταυροδρόμια» είναι το πρώτο μέρος μιας φιλόδοξης τριλογίας που θα καλύπτει τον τελευταίο μισό αιώνα. Η ιστορία ξεκινά παραμονές Χριστουγέννων του 1971 και ολοκληρώνεται το Πάσχα της επόμενης χρονιάς. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας, ενώ στο τέλος ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον μεταφραστή του έργου του Φράνζεν Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το νέο βιβλίο του συγγραφέα Σάκη Σερέφα, που με τον δικό του ανορθόδοξο τρόπο μας συστήνει ξανά μια από τις μεγάλες κυρίες του λαϊκού τραγουδιού, τη Μαρίκα Νίνου. Όπως σημείωσε ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μαρίκα Νίνου «με το μαχαίρι της φωνής της, χάραξε μέσα μας βαθιά τα ονόματα θεών της ταπεινοσύνης και της βυζαντινής παρακμής». Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, διαβάζει ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας.

O Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει σε ένα ξεχωριστό επεισόδιο 10 ερωτικά μυθιστορήματα, κλασικά, σύγχρονα ή και εντελώς καινούρια και μας μεταφέρει από τη βικτωριανή εποχή μέχρι τις μέρες μας. Έμιλυ Μπροντέ, Τολστόι, Γούινστον Γκρέιαμ, Καζούο Ισιγκούρο και Μάρω Βαμβουνάκη είναι μόνο κάποιοι από τους συγγραφείς που θα μας συντροφεύσουν σε αυτό το ταξίδι, όπου το ερωτικό πάθος κανοναρχεί και εκτρέπει τις ζωές των ηρωίδων και των ηρώων.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για ένα πρωτότυπο βιβλίο που απευθύνεται πρωτίστως στους φίλους του ποδοσφαίρου, μα ταυτόχρονα σε οποιονδήποτε αγαπάει τις ωραίες και κάπως τρελές ιστορίες. Το βιβλίο «Ο γύρος του κόσμου με ένα σομπρέρο», της φοβερής ομάδας του ελληνικού site sombrero.gr κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μας παρουσιάζει 45 μοναδικές ιστορίες, όπου το ποδόσφαιρο είναι μόνο η αρχή. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Σε αυτό το podcast ο Κώστας Κατσουλάρης μας παρουσιάζει ένα βιβλίο βγαλμένο κατευθείαν από την καρδιά, που μας μιλάει άμεσα για το μυστήριο του απόλυτου έρωτα. Η Βιέρα ζούσε στην Αγία Πετρούπολη, όπου γνώρισε τον άντρα που άλλαξε για πάντα τη ζωή της, τον «Πάβελ». Μέσα από τις επιστολές της βλέπουμε την καταβαράθρωση που έρχεται μετά από την απώλεια του αγαπημένου της αλλά και την ανάταση που κανοναρχεί τις δύσκολες όπως και τις όμορφες μέρες.

Βρισκόμαστε στα τέλη του 18ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Στο κέντρο αυτού του κόσμου βρίσκονται δύο πρόσωπα: Η Μαρκησία ντε Μερτέιγ και ο υποκόμης ντε Βαλμόν, πρώην εραστές και νυν σύμμαχοι σε έναν αγώνα επικράτησης, διαβολής, χειραγώγησης και εν τέλει αυτοκαταστροφής. Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για αυτό το έργο που μοιάζει προάγγελος μιας νέας εποχής, εγκαθιστώντας στο κέντρο του τον μοντέρνο, απαρηγόρητο, μοναχικό άνθρωπο.

Όταν ακούμε τη λέξη Διαφωτισμός, στο μυαλό μας έρχονται ατάκτως ονόματα Γάλλων φιλοσόφων του 18ου αιώνα και ακαθόριστες ιδέες για κάποιον μακρινό «αιώνα των φώτων». Ποιο νόημα λοιπόν μπορεί να έχει για μας ο Διαφωτισμός σήμερα; Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το επίκαιρο νόημα τούτου του βιβλίου, που μας καλεί, με τον τίτλο του, να προτάξουμε τον Διαφωτισμό ΤΩΡΑ, σαν να είναι κάτι ζωντανό και κρίσιμο για την ανθρωπότητα!

Λίγο πριν από την εκπνοή της χρονιάς, ο Κώστας Κατσουλάρης ξεχωρίζει και μας προτείνει 20 non fiction βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2021. Βιβλία ιστορίας, επιστήμης, πολιτικής και ψυχολογίας, βιογραφίες και μαρτυρίες, αλλά και βιβλία για τον άνθρωπο ή για τα… άλλα ζώα. Βιβλία που έχουν τη δύναμη να μας κάνουν σοφότερους και, γιατί όχι, καλύτερους. Καλή Χρονιά!

Αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο επεισόδιο της σειράς ΝΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ! Πρώτα απ’ όλα, είναι Χριστούγεννα, τίποτε δεν είναι συνηθισμένο! Κι επίσης, πλησιάζει το τέλος της χρονιάς, ευκαιρία απολογισμών, και βέβαια νέων σχεδίων. Σε αυτό το ειδικό εορταστικό επεισόδιο, ο Κώστας Κατσουλάρης ξεχώρισε και μας προτείνει είκοσι (20) λογοτεχνικά βιβλία, ελληνικά και ξένα, που βγήκαν μέσα στο 2021. Από αστυνομικά, μέχρι ποίηση.

«Η καρδιά κυνηγάει μονάχη», το πρώτο και κατά κοινή ομολογία καλύτερο μυθιστόρημα της Κάρσον ΜακΚάλερς, κυκλοφορεί σε φρέσκια στιβαρή μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, με πολλά και χρήσιμα συνοδευτικά κείμενα. Αναμφίβολα, ένα από τα βιβλία της χρονιάς που τελειώνει, κι ας γράφτηκε ογδόντα χρόνια πριν.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας προτείνει ένα βιβλίο μέσα στο οποίο κατοικεί ολοζώντανο το Πνεύμα των Χριστουγέννων, παρότι η ιστορία του διαδραματίζεται στην Ιαπωνία και ούτε Άγιος Βασίλης ούτε ελαφάκια ή ξωτικά συναντάμε στις σελίδες του. Συναντάμε βέβαια έναν γάτο που μιλάει μάγκικα όπως και πολλά άλλα μαγικά και παράξενα. Ένα βιβλιοφιλικό παραμύθι για αναγνώστες κάθε ηλικίας.

Οι Μαθητικές Εργασίες του εμβληματικού ποιητή της Θεσσαλονίκης Ντίνου Χριστιανόπουλου, γραμμένες από το 1943 έως το 1948, είναι πλέον προσβάσιμες σε όλους μας, χάρη στις εκδόσεις University Studio Press. Τα τετράδια αυτά τυπώθηκαν σε μορφή πανομοιότυπου, κι έτσι έχει κανείς την ευκαιρία να δει και να διαβάσει τα κείμενα έτσι όπως ακριβώς γράφτηκαν, σαν να κρατάει στα χέρια του τα ίδια τα τετράδια. Η απλότητα της γραφής, μαζί με την παιδική αφέλεια, κάνουν κάποια από αυτά τα κείμενα σπαραξικάρδια.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που μιλάει για την πανίσχυρη ρωσόφωνη μαφία και τα πλοκάμια της στη χώρα μας, αναζητώντας μυθοπλαστικά τις υπόγειες διαδρομές του οργανωμένου εγκλήματος. Το ότι κέντρο της στα Βαλκάνια θα μπορούσε να είναι η Θεσσαλονίκη, όπως υποθέτει η συγγραφέας, φαντάζει εύστοχη... μυθοπλαστική επιλογή.

Ποια είναι στο βάθος «η κόρη του πάστορα»; Τι ρόλο έπαιξαν τα βιώματά της στην Ανατολική Γερμανία για τον χαρακτήρα της, τις απόψεις της, το πολιτικό ύφος της; Ποια πραγματικά είναι η Άνγκελα Μέρκελ; Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μας παρουσιάζει τη βιογραφία της επί 16 χρόνια καγκελαρίου της Γερμανίας από τη βραβευμένη Αμερικανίδα –ουγγρικής καταγωγής– δημοσιογράφο, Κάτι Μάρτον.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα βιβλίο που καταφέρνει να «ξεκλειδώσει» τη ζωή και το έργο μιας από τις σημαντικότερες γυναίκες του περασμένου αιώνα: της Γαλλίδας συγγραφέα, φιλοσόφου και πρωτοπόρου φεμινίστριας Σιμόν ντε Μποβουάρ. Ποια όμως ήταν αλήθεια η Μποβουάρ; Η γυναίκα που φαίνεται μέσα από τη δημόσια εικόνα της ή εκείνη που αποκαλύπτουν τα ημερολόγιά της;

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει ένα καλογραμμένο ιστορικό-αστυνομικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στις σκοτεινές μέρες του Δεκέμβρη του 1944. Στο κέντρο της δράσης του βρίσκεται το ακανθώδες ζήτημα της τύχης των δοσιλόγων στη μεταπολεμική Ελλάδα, καθώς ένας φάκελος με τα ονόματα χιλιάδων δοσιλόγων και συνεργατών έχει ως δια μαγείας εξαφανιστεί.

Στο σημερινό επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει ένα βιβλίο στις σελίδες του οποίου συμπυκνώνεται μια ολόκληρη εποχή, από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι τις μέρες μας. «Τα χρόνια» της Ανί Ερνό, μυθιστόρημα υποψήφιο για Booker International, ξεκινούν σαν το νοσταλγικό πανόραμα της μεταπολεμικής Ευρώπης, συνθέτοντας τελική τη συλλογική αυτοβιογραφία μιας ολόκληρης γενιάς. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης παρουσιάζει το βιβλίο «Η δύναμη της Γεωγραφίας» του Τιμ Μάρσαλ, τη συνέχεια του μπεστ σέλερ «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας». Μεταξύ άλλων, διαβάζουμε μια ευσύνοπτη και περιεκτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και της Τουρκίας, μαζί με μια σαφή και μετρημένη ανάλυση των γεωπολιτικών ζητημάτων που διακυβεύονται σήμερα. Διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης «συναντάει» ένα ίνδαλμά του. Πώς ο Γιάννης έγινε ο Greek Freak και γιατί η ιστορία του είναι ένα από τα εκπληκτικότερα παραμύθια του καιρού μας, όπως εγκαίρως αντιλήφθηκαν τα λαγωνικά της Ντίσνεϊ. Το βιβλίο «Γιάννης – Εκτόξευση στα αστέρια» είναι ένα καλογραμμένο και πληρέστατο χρονικό που σου γεννά την επιθυμία να μάθεις ακόμη περισσότερα για τον Γιάννη «Ούγκο» Αντετοκούνμπο και τη θαυμαστή πορεία του προς την κορυφή του κόσμου.

Παραμονές του 2ου παγκοσμίου πολέμου ένας πανεπιστημιακός έστειλε επιστολή στη Βιρτζίνια Γουλφ ρωτώντας την τι κατά τη γνώμη της θα έπρεπε να «κάνουμε ώστε να αποφύγουμε τον πόλεμο». Η εκτενέστατη απάντησή της κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1938 με τον τίτλο «Τρεις γκινέες» κι αποτελεί ένα φεμινιστικό και αντιμιλιταριστικό μανιφέστο που ακόμη και σήμερα φαντάζει τολμηρό και ρηξικέλευθο.

Με αφορμή την επέτειο της γέννησής του, στις 21 Σεπτεμβρίου, ο Κώστας Κατσουλάρης και το «Να ένα βιβλίο!» τιμούν τον αγαπημένο μας λογοτέχνη-τραγουδοποιό με ένα μίνι αφιέρωμα, στο εναρκτήριο podcast για φέτος. Ποιήματα του Λέοναρντ Κοέν από το τελευταίο του βιβλίο «Η φλόγα» διαβάζει ο μεταφραστής του Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης παρουσιάζει το τελευταίο ποιητικό έργο της σπουδαιότερης εν ζωή Αμερικανίδας ποιήτριας, της βραβευμένης με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2020, Λουίζ Γκλικ. Η έκδοση είναι δίγλωσση, την προσεκτική και καλοδουλεμένη μετάφραση υπογράφουν οι Χάρης Βλαβιανός και Δήμητρα Κωτούλα. Ποιήματα από το έργο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.