Kroniek in Muziek

Een Lusthof in de 17e eeuw – wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Op oude schilderijen zien we mensen musiceren en dansen in de buitenlucht. Maar wat voor mensen waren dit, was het voor iedereen?
Welke muziek werd er gespeeld? Welke choreografie werd er gedanst? Wat deed men er nog meer, behalve dansen en musiceren?
Wat is eigenlijk het verschil tussen ‘Lusthof’ en ‘Pleasure Garden’?
Hoe dachten de musici over het blootstellen van hun instrumenten aan de buitenlucht, zonlicht en vochtigheid? En hoe is dat tegenwoordig?
Hoe werd in het algemeen gedacht over de waarde van muziekinstrumenten, en over instrumentale muziek?
Dat de instrumentale muziek een grote ontwikkeling doormaakte in de 17e eeuw is wellicht bekend, maar hoe ging dat precies? Welke elementen speelden daar een rol bij, en wat kunnen wij daar tegenwoordig mee?
En … (want daar is deze hele podcastserie om begonnen) … hoe laten wij dit alles zien en horen in onze video De Lusthof, onderdeel van de videoserie Kroniek in Muziek?

Je hoort het allemaal in deze aflevering. En natuurlijk komt ook Thalia’s Lust-hoff ter sprake; de bundel dansmuziek van de Delftse componist Dirk Scholl (1641-1727), door Camerata Delft herontdekt, boven water gehaald en op cd gezet. Doe er je voordeel mee 😉!

De video De Lusthof is hier te bekijken!

N.B. De video is opgenomen bij het Prinsenhof in Delft – extra bijzonder omdat dit museum inclusief de buitenruimten binnenkort grondig verbouwd gaat worden, waardoor deze video in meerdere opzichten historisch genoemd mag worden.

Nederland kent een unieke traditie van vele uitvoeringen van – met name – de Matthäus- en Johannes Passies van Johann Sebastian Bach in de weken voor Pasen. Voor musici is deze zogenaamde Passietijd elk jaar weer bijzonder!

In deze aflevering hoor je hoe wij in de Passietijd onze verschillende rollen beleven en vormgeven. Wat is bijvoorbeeld de rol van de viola da gamba in Bachs Passies? Hoe bereidt een gambist zich er op voor? Wat doet een continuocellist, en hoe laveert een concertmeester tussen aria’s, koordelen en solo’s? Hoe geeft een solozanger invulling aan haar ‘rol’ en wat doet zij om haar stem optimaal te houden in de drukke tijd? Wat was onze eerste herinnering aan een van de Passies, en … heeft de coronapandemie ook iets goeds teweeg gebracht?

Met: Quirine, Ricardo, Lotte en speciale gast Wendy Roobol.
En met veel mooie passiemuziek om te luisteren!

Muziek in deze aflevering:
- Delen uit de ‘Johannes Passion Xi’ (live opname door de Concertzender, 13 april 2022 in de Geertekerk, Utrecht)*
Collegium Delft, Nico van der Meel en 8 solozangers uit Capella Amsterdam/Nederlands Kamerkoor o.l.v. Annemiek van der Niet
Johannes Vermeer, bas (‘Betrachte, meine Seele’ en ‘Mein teuer Heiland’)
William Knight, tenor (‘Erwäge’)
Dorien Lievers, alt (‘Es ist vollbracht’)
Nico van der Meel, tenor (evangelist)
- Een deel uit de Matthäus Passion (eigen opname van repetitie met Residentie Orkest, Ricardo Rodríguez Miranda - viola da gamba)
- Eerste deel uit het Stabat Mater van Luigi Boccherini (live opname van het livestreamconcert, 30 maart 2021):
Wendy Roobol, sopraan
Camerata Delft: Quirine van Hoek en Ana Vasic – viool, Ruben Sanderse – altviool, Lotte Beukman – cello en Hendrik-Jan Wolfert – contrabas

*Bekijk en beluister de hele uitvoering van de Johannes Passion Xi op You Tube:
https://www.youtube.com/watch?v=hgMxOFCEETA

Hoe zag het kroegleven in de 17e eeuw er uit, en op welke muziek werd er gedanst?
Op schilderijen uit die tijd kunnen we zien op welke muziekinstrumenten er tijdens het drinken en dansen gespeeld werd, en wat er zich nog meer afspeelde in de kroeg, of taveerne, of herberg.

In de video La Folia uit de videoserie Kroniek in Muziek heeft Camerata Delft de sfeer van de 17e eeuwse kroeg neergezet in het historische pand van Eetcafé De Waag in Delft. Naast variaties op het thema La Folia (die we inaflevering 3 hebben besproken) klinkt in de video dansmuziek van de Hollandse Fransman Anthony Pointel. Over die muziek, dans, het kroegleven in die tijd, en over De Waag, gaat het in deze aflevering!
En wat is er met dat jaartal: 1647?

Bekijk de video La Folia - vrolijkheid en waanzin in de Waag hier!

Tekening van een 17e eeuwse choreografie voor 'Folie d'Espagne' van Pécourt-Feuillet:

‘Wat doen jullie eigenlijk de rest van de dag?’
‘Het is vast heerlijk als je zo mooi kunt spelen?’
‘Hoeveel hebben jullie hier voor geoefend?’

Zomaar wat vragen die ons regelmatig vanuit het publiek worden gesteld. In deze aflevering praten Quirine, Ricardo en Lotte daarom nog wat verder over het beroep van musicus: wat zijn onze dagelijkse bezigheden, wat motiveert ons, wat is het unieke van een live uitvoering ten opzichte van een opname? Waarom houden we zo van ons beroep, hoe bewust hebben we ervoor gekozen om ‘van onze hobby ons beroep te maken’? En voelt het ook altijd als hobby, of is het soms gewoon werk met een hoofdletter W?
Wat doen we ‘overdag’, naast het geven van concerten? Waar lopen wij tegenaan, wat zijn onze 'struggles', en wat geeft ons voldoening? Hoe blijven we gemotiveerd, wat drijft ons? Wat is het verschil tussen het werk in de studeerkamer en het werk op het podium? En wat zijn de overeenkomsten tussen een musicus en een topsporter?

Ons luistervoorbeeld is de Fantasie II van Orlando Gibbons, uit de in Amsterdam uitgegeven bundel 'Konincklycke Fantasien' (1648).

Hoe zag het beroep van musicus er uit in de 17e eeuw? Wat was de status en de functie van muziek en musicus destijds, en hoe is dat nu? Hoe zag de opleiding tot musicus er uit, waar waren musici zoal te vinden? Waar hielden ze zich mee bezig, en is dat nu veranderd?
Aan de hand van het leven van Marin Marais, musicus aan het hof van Lodewijk XIV en beroemd viola da gamba speler, onderzoeken Ricardo en Lotte deze en andere vragen en vergelijken Marais' leven met dat van henzelf - misschien niet zo beroemd, maar wel net zo verknocht aan hun viola da gamba, het instrument dat nu misschien een rariteit is maar in de tijd van Marais heel populair en modieus. Zij vertellen niet alleen, maar laten de muziek - toen geschreven, nu gespeeld - ook horen.

Muziek in deze aflevering:
1. Marin Marais (1656-1728): Prélude in d en La Folette
2. Louis Caix d'Hervelois (1670-1759): Gigue en cor de chasse en drie menuetten
Live opnames van het concert Meester en Gezel, juni '22
Ricardo Rodríguez Miranda, viola da gamba
Lotte Beukman, viola da gamba

Robin Tijdeman is de regisseur van onze videoserie Kroniek in Muziek. Hij vertaalde onze muzikale opdracht in bewegende beelden.

Hoe heeft hij dat gedaan, welke skills zijn daarvoor nodig, hoe heeft hij het ervaren? Hoe werkt een filmcrew samen, is dat vergelijkbaar met een muziekensemble? Wat was de rol van de spiegel in De Slaap van Issé, en hoe heeft hij de verschillende karakters van de vier video’s aangepakt? Welke uitdagingen kwamen we tegen bij het filmen op de verschillende locaties en hoe heeft hij die opgelost?
Dit en nog meer hoor je in deze aflevering, waarin Ricardo en Lotte in gesprek gaan met de jonge filmmaker.

Links:
Website Robin Tijdeman

Bonusvideo: Hoe leeg was het St. Agathaplein bij het Prinsenhof echt?
Bekijk video De Lusthof(Buitenruimtes Prinsenhof Delft) 
Bekijk video La Folia (De Waag Delft) 
Bekijk video De Slaap van Issé(Het Meisjeshuis Delft) 
Bekijk video Het Gezag (Het Meisjeshuis Delft)

Is het logisch om 'oude' muziek ook op oude instrumenten te spelen? Of kies je juist voor nieuw, omdat de muziek in de tijd waarin het is geschreven ook nieuw was? 
In deze aflevering delen Ricardo, Quirine en Lotte hun ervaringen met het spelen van hun favoriete ('oude') muziek op oude en op nieuwe instrumenten, en met het wisselen tussen verschillende instrumenten. Hoe gaan zij om met de verschillen en hoe zijn ze er toe gekomen om meerdere instrumenten te willen kunnen bespelen?
Een gesprek over de nooit eindigende zoektocht van musici naar de klank van muziek waarvan we niet weten hoe die ooit heeft geklonken ...

In deze aflevering maak je kennis met het oude thema La Folia. Waar komt het vandaan, wat betekent het, hoe komt het dat er zo veel variaties op zijn gemaakt door zo veel verschillende componisten?
En vooral: hoe hebben wij dit thema gebruikt in onze video 'La Folia - vrolijkheid en waanzin in de Waag'? (Zelfs zo dat het bijna tot een delirium leidt ....)

Bekijk de video La Folia - vrolijkheid en waanzin in de Waag hier.

In deze aflevering vertellen de musici Quirine van Hoek, Ricardo Rodríguez en Lotte Beukman je alles over de snaarinstrumenten waar ze op spelen: niet alleen viool, cello en viola da gamba, maar ook bijvoorbeeld mandoline, harp, pardessus, viola d'amore, en het verschil tussen een barokviool en een moderne viool, of het verschil tussen een piano en een klavecimbel. Ontdek het verschil in klank en laat je meevoeren door de verschillende luistervoorbeelden.

In deze aflevering introduceren de makers van deze podcast - Quirine, Ricardo en Lotte - zichzelf. Ze vertellen over het ontstaan van de podcastserie Kroniek in Muziek, die ontstond naar aanleiding van een videoserie met dezelfde naam, die weer ontstond naar aanleiding van een 'test-projectje' dat de start was van de samenwerking tussen de drie musici.
De muziek die in het midden van de aflevering klinkt, is een Sarabande (langzame dans) uit de opera Issé van A.C. Destouches, zoals die ook klinkt in de video 'De Slaap van Issé'.

De videoserie ishierte bekijken.