เล่ารอบโลก

จากทฤษฎีอนุกรมวิธานพืช ถึงคติชนวิทยา ว่าด้วยการก่อกำเนิดใบชาที่เคียงคู่กับ ประวัติศาสตร์จีน กว่า 5,000 ปี  ติดตามฟังในรายการเล่ารอบโลก 

จิ้นฮ่วยกงสี โรงงานอาหารกระป๋องแห่งแรกในประเทศไทย ที่จะมีอายุครบ 100 ปี เป็นธุรกิจครอบครัว “ศรีแสงนาม”  เรื่องเล่าจากเหล่ากง สู่ Generation ที่ 8 ของครอบครัว

กิจการอายุเกินกว่า 100 ปีในประเทศไทยของเรามีความหลากหลาย เล่ารอบโลกตอนนี้จะนำคุณผู้ฟังไปรู้จักกับ ธนาคารพาณิชย์แห่งแรก ที่นำนวัตกรรมทางการเงินใหม่ ๆ จำนวนมากเข้ามาในประเทศไทย แล้วไปต่อกันด้วยกิจการที่ทำให้เกิดเพลงเด็กร้องเล่น อย่างเช่น ยานัตถุ์หมอมี แก้ฝี แก้หิด ยานัดหมอชิต… และจบ 10 อันดับกิจการ 100 ปีของไทย ด้วยอุตสาหกรรมวัสดุก่อสร้างครบวงจร และโรงน้ำปลาแห่งแรกของไทย

ร้านขายยาจีน ร้ายขายยาฝรั่ง ก็เป็นอีกหนึ่งกลุ่มที่อยู่คู่วงการธุรกิจไทยมาต่อเนื่องเกิดกว่า 100 ปี วันนี้เรามาทำความรู้จัก ห้างขายยาเต็กเฮงหยู ที่พัฒนาจนกลายเป็นโอสถาสภา, ห้างขายยาอังกฤษตรางู ที่สร้างนวัตกรรมดับร้อนให้คนไทย และ ยาขมน้ำเต้าทองซังโฮ้วโล้วเลี่ยงเต้ ยาขมขายดีมากว่า 120 ปีไปพร้อมๆ กัน

ธุรกิจเอกชนในประเทศไทยที่มีการจัดตั้งในรูปแบบห้างร้านกิจการอย่างเป็นทางการเกิดขึ้นครั้งแรกหลังการบังคับใช้สนธิสัญญาเบาริ่งในปี พ.ศ.2399  วันนี้เล่ารอบโลกขอเล่าถึง 3 กิจการเก่าแก่ในประเทศไทยที่มีอายุมากกว่า 140 ปีและยังคงดำเนินกิจการมาจนถึงทุกวันนี้

เชื่อหรือไม่ว่า กว่า 52,000 กิจการในประเทศญี่ปุ่นมีอายุยาวนานเกินกว่า 100 ปี ทั้งๆที่ อายุเฉลี่ยของบริษัททั่วโลกอยู่ที่เพียง 12-15 ปีเท่านั้น และจะน่าประหลาดใจมากกว่านั้นหากได้ทราบว่าในจำนวนนี้ กว่า 1,900 กิจการมีอายุเกินกว่า 500 ปี คำถามคือ อะไรคือความสำเร็จของกิจการยั่งยืนเหล่านี้

ความย้อนแย้งในมิติที่ 5 และ 6 นั่นคือ ความแตกต่างระหว่างอัตลักษณ์ตัวตนของตนเอง กับ ความคาดหวังและจิตวิญญาณของตระกูล และ การปฏิบัติตนเพื่อคงความศักดิ์สิทธิ์ ทั้งที่ตนเองไม่ได้อยากทำเช่นนั้น ลองนึกภาพ Paul ที่เป็นทั้งตระกูล Atreides แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องยอมรับวิถี Fremen และยังต้องรักษาความศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อเรื่อง Kwisatz Haderach (Mahdi/ Lisan al Gaib) และปมย้อนแย้งนี้เองที่จะปูทางไปสู่ Dune ภาคที่ 2 Dune: Messiah และ ภาคที่ 3 Children of Dune

โศกนาฏกรรมแห่งทรัพยากรธรรมชาติ Frank Herbert ได้เล่าเรื่องความขัดแย้งระหว่างการทำลายล้างสภาพแวดล้อม เพราะต้องการความมั่นคง และความมั่งคั่งของมนุษย์ โดยไม่สนใจถึงระบบนิเวศเอาไว้ตั้งแต่ทศวรรษ 1960 ก่อนหน้าที่เราจะเผชิญปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในโลกกว่าครึ่งศตวรรษ  ผ่านการอธิบายถึงวงชีวิตของ หนอนทะเลทราย Shai-Hulud และความโลภในระดับจักรวาลเพื่อแสวงหา Spice

ว่าด้วย Bene Gesserit เครือข่ายนักบวชหญิง แม่มด สปาย นักวิทยาศาสตร์ นักศาสนาวิทยา ที่ยิงใหญ่ อยู่เบื้องหลัง ชักใย และกำหนดชะตากรรมของจักรวาล DUNE

ว่าด้วยประเด็นการเมืองการปกครอง ความขัดแย้งแห่งพลังอำนาจ และประเด็นเศรษฐกิจการเมือง เสาหลักสำคัญของจักรวาล Dune เกิดขึ้นจากจักรพรรดิ, ตระกูลใหญ่, ตระกูลน้อย, กลุ่มธุรกิจผูกขาดที่ควบคุมการค้าข้ามจักรวาล แต่ทั้งหมดนั้นกลับถูกบงการอยู่เบื้องหลังโดย ศาสนาและความเชื่อ

จักรวาลดูนเป็นอีกหนึ่งมหากาพย์สำคัญแห่งศตวรรษที่ 20 และยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่องเมื่อเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 ความยิ่งใหญ่ของดูนเกิดขึ้นจากนักเขียน Frank Herbert ในปี 1965 ซึ่ง plot เรื่องวางอยู่บนความขัดแย้งระหว่าง การเมือง เศรษฐกิจ ศาสนา สังคม สิ่งแวดล้อม อัตลักษณ์ตัวตน และความซื่อสัตย์ต่อครอบครัวและเผ่าพันธุ์  ตอนที่ 1 นี้คือ คู่มือการอ่านหนังสือเพื่อการตื่นรู้และเตรียมความพร้อมก่อนจะท่องไปในจักรวาลดูน

เทศกาลเหล่านี้คือภูมิปัญญาของมนุษย์ในเอเชียที่สอดคล้องกับวิถีการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ และแสดงออกถึงคุณธรรมของพวกเราที่นึกถึงบรรพบุรุษ ด้วยความกตัญญู และยังเผื่อแผ่ไปยังวิญญาณที่ไม่มีลูกหลานมาเซ่นไหว้อีกด้วย

ยินดีต้อนรับสู่ปีมังกรไม้...  
ทำไมต้องมังกรไม้ ความสัมพันธ์ระหว่างการโคจรของโลก ดวงจันทร์ ดาวพฤหัส และธาตุทั้ง 5 (ไม่ใช่ทั้ง 4) รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศและฤดูกาล กำหนดกิจกรรมของมนุษย์ตามความเชื่อแบบ ขงจื้อ เต๋า และพุทธศาสนา คนไทยเชื้อสายจีนทำอะไรกันบ้างกับวันสำคัญเหล่านี้

ตุนาหงัน วงศ์เทวา มะงุมมะงาหรา อินุงตุงนัง ตุหรัดตุเหร่ คำเหล่านี้มาจาก อิเหนา วันนี้มาฟังเรื่องความปั่นป่วน บรรลัยจักรที่เกิดขึ้นหลังจากการปิ๊งสาวครั้งแรกของอิเหนา ในรายการ เล่ารอบโลก 

จาก Political landscape แห่งอำนาจรัฐในอาณาจักรชวาโบราณ สู่การแต่งงานไขว้กันไปมาของวงศ์เดวา และความกลัดมันของเจ้าชายอิเหนา ความปั่นป่วนจึงก่อกำเนิด  ฟังใน เล่ารอบโลก 

เมื่อพูดถึงประเทศอินโดนีเซีย หลายๆ คนคงนึกถึงเรื่องราวของ อิเหนา บุษบา จรกา จินตหรา ฯลฯ แต่คุณผู้ฟังทราบหรือไม่ว่า นิทานเรื่องนี้มีต้นกำเนิดอย่างไร และมีความยิ่งใหญ่แต่ไหนในฐานะเอกลักษณ์ของพวกเราชาวอาเซียน

3 ปัจจัยสุดท้ายที่ต้องเฝ้าระวังในปี 2024 ได้แก่ ปัจจัยเศรษฐกิจจีน ปัจจัยการดำเนินนโยบายการเงินการคลังที่ไม่มีความรับผิดชอบของสหรัฐอเมริกา และ ปัจจัยโลกร้อนที่ถูกทำให้กลายเป็นมาตรการกีดกันทางการค้า

สงครามยูเครนกับภาวะกลับไม่ได้ไปไม่ถึงของ NATO,  สงครามตะวันออกกลางที่อาจลุกลามไปเป็นสงครามระหว่างตะวันตกกับโลกมุสลิม และ สงครามการค้า สงครามเศรษฐกิจระหว่างสหรัฐฯ และจีน  3 ปัจจัยนี้จะทำให้พวกเราทุกคนต้องเผชิญกับค่าครองชีพที่สูงขึ้นอย่างแน่นอนตลอดปี 2024

ความสัมพันธ์ที่เริ่มมีรอยร้าวระหว่าง ไทย - สปป.ลาว - สิงคโปร์  ที่อาจลุกลาม,  ความขัดแย้งที่เดินหน้าไปสู่ทางตันในเมียนมา และการเลือกตั้งในไต้หวันที่อาจจะกลายเป็นชนวนลุกลามไปสู่ความรุนแรงในช่องแคบไต้หวัน นี่คือ 3 ประเด็นแรกที่เราต้องจับตาในปี 2024

ประเทศไทยคืออันดับที่ 9 ของโลกที่สุ่มเสี่ยงสูงสุดจากการเปลี่ยนแปลงสภาวะภูมิอากาศ  คำถามคือ เราเตรียมความพร้อมแค่ไหนในเรื่อง คน เงินงบประมาณ องค์ความรู้ และระยะเวลาเป้าหมาย ในการรับมือกับการแข่งขันทางภูมิรัฐศาสตร์ การแพร่ระบาดของเชื้อโรค และการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงภูมิประเทศ หากน้ำแข็งขั้วโลกละลาย

ไม่ใช่แค่รัสเซียเท่านั้น  หากแต่สหรัฐอเมริกาและแคนาดา ก็เดินหน้าเปิดเส้นทางขนส่งผ่านขั้วโลกเหนือ จนกระทั่งสถานการณ์เปลี่ยนแปลงและยกระดับให้ขั้วโลกเหนือกลายเป็นพื้นที่ร้อนระอุที่สุดอีกแห่งหนื่งในทางภูมิรัฐศาสตร์  เมื่อประเทศจีนประกาศจะเดินทางพัฒนาโครงการ เส้นทางสายไหมขั้วโลก ในปี 2017

จากขั้วโลกเหนือที่เงียบงัน แต่ระอุไปด้วยไฟสงคราม สู่เส้นทางการเดินเรือที่คับคั่ง และการใช้ประโยชน์จากภาวะโลกร้อน นี่คือเหตุการณ์ตั้งแต่ทศวรรษ 1940 จนถึงปัจจุบันที่ขั้วโลกเหนือกำลังเผชิญ หากแต่ในอนาคตสถานการณ์นี้จะยิ่งร้อนระอุ เมื่อ จีน ประกาศตัวจะเข้าสู่สังเวียนนี้ด้วยอีกประเทศ 

ทำไมน้ำแข็งขั้วโลกถึงละลายทั้ง ๆ ที่ขั้วโลกก็ปกคลุมด้วยน้ำแข็งมาตลอดประวัติศาสตร์ จริง ๆ แล้วขั้วโลกเหนือมันตั้งอยู่ตรงไหน  มันใหญ่ขนาดไหน และทำไมมันถึงกำลังจะกลายเป็นพื้นที่แห่งความขัดแย้งครั้งใหม่ทางภูมิรัฐศาสตร์ หาคำตอบได้ในเล่ารอบโลก

เพลงชาติอาเซียน The ASEAN Way เกิดขึ้นในปี 2008 โดยเป็นหนึ่งในความภาคภูมิใจของพวกเราชาวไทย ที่เพลงที่ชนะการคัดเลือกจากทั้งหมด 99 เพลงที่ส่งมาจากทั้ง 10 ประเทศสมาชิกที่ผ่านการคัดเลือกและได้รับมติเอกฉันท์ในการประกวดจนเป็นเพลงชาติอาเซียนคือเพลง "The ASEAN Way"  ของประเทศไทย ซึ่งประพันธ์โดย กิตติคุณ สดประเสริฐ (ทำนองและเรียบเรียง) สำเภา ไตรอุดม (ทำนอง) และพะยอม วลัยพัชรา (เนื้อร้อง) 

แต่นอกจาก ASEAN Way แล้ว อาเซียนยังเคยมีเพลงชาติอย่างไม่เป็นทางการมาก่อนหน้านั้นแล้ว 1 เพลง นั่นคือ ASEAN Song of Unity หรือ ASEAN, Oh, ASEAN
 

ฟิลิปปินส์คือประเทศเดียวในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ถูกตั้งชื่อประเทศตามชื่อบุคคล โดยเจ้าผู้ครองอาณานิคม การต่อสู้ที่ยาวนานของชาวฟิลิปปินส์เริ่มตั้งแต่การสังหาร เฟอร์ดินานด์ มาเจลลัน กัปตันที่หลาย ๆ คนเข้าใจผิดว่าเขาคือบุคคลแรกที่เดินทางรอบโลกได้สำเร็จ จนปลดแอกจากสเปนได้ในช่วงสั้น ๆ ก่อนที่จะตกเป็นเมืองขึ้นของสหรัฐฯ อีกครั้ง

เชื่อหรือไม่ว่าเพลงชาติเวียดนามใต้ ถูกประพันธ์ขึ้นโดยคนที่ในที่สุดแล้วเปลี่ยนอุดมการณ์ไปสนับสนุนเวียดนามเหนือ  ในขณะที่เพลงชาติเวียดนามเหนือ และเพลงชาติเวียดนามที่ใช้ ณ ปัจจุบัน คือ เพลงชาติเดียวของประเทศสมาชิกอาเซียน ที่เป็นเพลงประจำกองทัพ และมีเนื้อหาที่ดุเดือดอย่างยิ่ง
 

ตราบจนโลกสิ้นสลาย  กะบามาแจ  เพลงชาติที่สะท้อนความนึกคิดของสมาคมเราชาวพม่า ที่ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 1930 เพื่อเรียกร้องเอกราช และยังคงความหมายที่ลึกซึ้งมาจนถึงทุกวันนี้ ที่คนพม่าต้องการ 
"ตราบโลกแหลกสลาย แผ่นดินพม่าจงคงอยู่ต่อไป
เรารักและเทิดทูนบ้านเมือง เพราะนี่คือมรดกที่แท้จริงจากบรรพชน
เราจักสละชีพ เพื่อปกป้องสหภาพของเราไว้
นี่คือชาติของเรา แผ่นดินของเรา ซึ่งพวกเราเป็นเจ้าของ
เราจะแบกรับภาระเพื่อปกป้องผลประโยชน์ของชาติและแผ่นดิน
นี่คือหน้าที่ที่เราพึงทำเพื่อแผ่นดินอันทรงคุณค่าแห่งนี้"
 

ว่ากันว่า ตลอดชีวิตของ ลี กวนยู เขาร้องไห้เพียง 2 ครั้งเท่านั้น ผู้นำประชาชาติที่พัฒนาก้าวหน้าทันสมัยและมั่งคั่งที่สุดแห่งหนึ่ง ร้องไห้ครั้งแรกในวันที่สิงคโปร์ถูกขับไล่ออกกจากสหพันธรัฐมลายา และครั้งที่ 2 เมื่อสถาปนิกผู้ออกแบบการพัฒนาสิงคโปร์ เพื่อนรักของเขา Albert Winsemius เสียชีวิตลง และนี่คือประวัติศาสตร์การสร้างชาติ และการสร้างศูนย์รวมจิตใจของคนสิงคโปร์ภายใต้เพลงชาติ "สิงคโปร์จงเจริญ"

นอกจากจะทำความรู้จักที่มาของเพลงชาติมาเลเซียแล้ว เล่ารอบโลกตอนนี้ ขอนำเสนอประวัติชีวิตของวีรบุรุษ เจ้าชายเชื้อสายมลายู - นนทบุรี ที่เกิดในสยาม มาเรียนหนังสือที่กรุงเทพ และไปจบกฎหมายจาก Inner Temple ณ กรุงลอนดอน ก่อนที่จะกลับมามาเลเซียเพื่อร่วมก่อตั้ง UMNO และกลายเป็นบิดาแห่งอิสราภาพแห่งประเทศมาเลเซีย ตนกู อับดุล ราห์มาน

ระบอบเขมรแดงที่ปกครองกัมพูชาตั้งแต่ 1975-1979 พังทลายไป ส่วนหนึ่งเพราะการแตกกันของแกนนำกลุ่มปัญญาชนปารีสและการกดดันอย่างหนัก หลังจากที่ประชาคมโลกได้รับรู้ถึงความโหดร้ายของระบอบที่ฆ่าล้างเผ่าพันธุ์คนชาติเดียวกันเอง โดย 2 แกนนำสำคัญที่แปรพรรคจากกองทัพเขมรแดงไปเข้ากับฝ่ายคอมมิวนิสต์เวียดนามที่สนับสนุนโดยโซเวียต คือ เฮง สัมริน และ ฮุน เซน ซึ่งทั้งสองภายใต้การสนับสนุนของโซเวียตและเวียดนามจะเป็นผู้เข้ามาสถาปนาอำนาจรัฐใหม่ในนาม สาธารณรัฐประชามานิตกัมพูชา และทั้งคู่ก็ยังมีบทบาทสำคัญอย่างต่อเนื่องในการเมืองกัมพูชามาจนถึงทุกวันนี้

เหมือนชะตากรรมเล่นตลก ผลจากสงครามกลางเมืองของประเทศเพื่อนบ้านที่มีการแทรกแซง ทั้งจากสหรัฐอเมริกาและจากโซเวียต  ทำให้เจ้านโรดม สีหนุ ต้องแสดงบทบาททางการเมืองอย่างมีสีสันเพื่อความดำรงอยู่ของประเทศ แต่ตัวเลือกที่ได้รับการสนับสนุนของพระองค์กลับสร้างความย่อยยับให้กับพระราชอาณาจักร ต่อด้วยสาธารณรัฐ และท้ายที่สุด และเลวร้ายที่สุด คือ การสร้างระบอบกัมพูชาประชาธิปไตย หรือ เขมรแดง ขึ้นมาในช่วงที่เกิดสูญญากาศทางอำนาจในอินโดจีนในช่วงครึ่งหลังของทศวรรษ 1970 ภายหลังจากที่สหรัฐอเมริกาพ่ายแพ้ในสงครามเวียดนาม 

วันนี้เรามาทำความรู้จักเพลงชาติ "ด็อบปรำปีเมซาโมฮาโจ็กเจ็ย" หรือเพลงชาติ "สิบเจ็ดเมษามหาโชคชัย" ของพวกเขมรแดงไปพร้อมกัน

กัมพูชาเป็นอีกหนึ่งประเทศที่มีการเมืองที่มีพลวัตรการเปลี่ยนแปลงที่มีสีสันมากที่สุดในโลก  เล่ารอบโลกวันนี้จะขอนำคุณผู้ฟังไปเรียนรู้ประวัติศาสตร์กัมพูชาตั้งแต่ยังเป็นดินแดนในอารักขา หรือเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส สู่ยุคพระราชอาณาจักรกัมพูชา (รอบที่ 1)  ก่อนที่จะเข้าสู่การรัฐประหารกลายเป็นสาธารณรัฐกัมพูชา จวบจนถึงการพ่ายแพ้ของสหรัฐอเมริกาในสงครามเวียดนาม โดยเราจะมาเรียนรู้ประวัติศาสตร์กัมพูชาผ่านเพลงชาติ 2 เพลงนั่นคือ เพลง นครราช และเพลงมาร์ชสาธารณรัฐเขมร

หลังการออกใช้เพลงชาติฉบับสากลในปี พ.ศ.2475 ความไม่พอใจต่อเนื้อร้องบางช่วง นำไปสู่การประกวดจัดหาเนื้อเพลงชาติใหม่ และนั่นทำให้เราได้ใช้ เพลงชาติไทย verion พ.ศ.2477 ที่มีเนื้อร้องยาวที่สุดเท่าที่ประเทศสยามเคยใช้เพลงชาติมา แต่แล้วความเปลี่ยนแปลงก็เกิดขึ้นอีกครั้ง เมื่อประเทศสยามเปลี่ยนชื่อเป็น ประเทศไทยในปี พ.ศ.2482  นั่นทำให้เราได้เพลงชาติไทยฉบับที่เราใช้อยู่ ณ ปัจจุบัน

แต่ทั้งนี้ต้องไม่ลืมว่า นอกจากฉบับที่เราใช้ในปัจจุบันแล้ว ในปี พ.ศ.2548 ประเทศไทยเคยเกือบมีเพลงชาติให้พวกเราได้ร้องทั้งร้องจริง และร้องเล่นกันอีกถึง 6 versions โดยผู้ที่รับหน้าที่ cover เพลงชาติทั้ง 6 versions คือบริษัท GMM Grammy
 

หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475  พระเจนดุริยางค์ (ปิติ วาทยะกร) ขุนนางลูกครึ่งเชื้อสายไทย - เยอรมันอเมริกัน ที่สำเร็จการดนตรีมาจากประเทศโปแลนด์ ซึ่งถูกทาบทามมาก่อนหน้านั้น แต่ปฏิเสธเรื่อยมา เพราะประเทศไทยใช้เพลงสรรเสริญพระบารมีเป็นเพลงชาติอยู่ก่อนหน้าแล้ว ไม่สามารถปฏิเสธภารกิจนี้ได้อีกต่อไป เมื่อปรากฎว่าผู้ที่มาทาบทามกลายเป็นหนึ่งในคณะผู้ก่อการ ที่ขณะนั้นกุมอำนาจรัฐได้อย่างเบ็ดเสร็จแล้ว ภารกิจ 7 วันกับการสร้างทำนองเพลงชาติที่เราใช้จนถึงวันนี้จึงเกิดขึ้น

แต่นั่นคือ ทำนอง ส่วนคำร้องจะยังมีการเปลี่ยนแปลงอีกหลาย ๆ ครั้ง วันนี้เรามาฟังคำร้อง และทำนองเพลงชาติฉบับแรกไปด้วยกัน
 

ก่อนที่จะมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ 2475 และก่อนที่จะมีการเปลี่ยนชื่อจากประเทศสยามเป็นประเทศไทย หลักฐานเก่าแก่ที่สุดของการบรรเลงเพลงสำคัญของอาณาจักรอยุธยาคือเพลงสายสมร หรือเพลงสรรเสริญพระนารายณ์ โดยมีหลักฐานปรากฏในบันทึกจดหมายเหตุของ ซีมง เดอ ลา ลูแบร์ (Simon de La Loubère) ราชทูตฝรั่งเศสที่เดินทางเข้าไปยังกรุงศรีอยุธยาเมื่อ พ.ศ.2230 

พัฒนาการของเพลงชาติที่ในขณะนั้นใช้เพลงสรรเสริญพระบารมี ก็มีอย่างต่อเนื่อง สู่เพลงจอมราชจงเจริญ ในสมัยล้นเกล้ารัชกาลที่ 4 และพัฒนาสู่เพลงสรรเสริญพระบารมีที่เราร้องกันทุกวันนี้ในสมัยล้นเกล้ารัชกาลที่ 5 และ 6 แต่คุณผู้ฟังอาจจะยังไม่ทราบว่า เพลงสรรเสริญพระบารมีที่เรารู้จักกันนี้ มีหลายเนื้อร้อง  ติดตามฟังได้ในรายการ เล่ารอบโลก 
 

นี่คือเพลงชาติในโลกเพียงเพลงเดียวที่พวกเราชาวไทยสามารถฟังเนื้อร้องแล้วเข้าใจได้อย่างสมบูรณ์โดยไม่ต้องมีคนมาแปลให้ แต่คุณผู้ฟังเชื่อหรือไม่ว่า เพลงชาติและเพลงสรรเสริญพระบารมีของพระราชอาณาจักรลาวที่เปิดขึ้นในครั้งแรกในช่วงปี 1940-1941 เกิดขึ้น เพราะ "สยาม" ติดตามฟังได้ในรายการเล่ารอบโลก 

เพลงชาติของ 10 ประเทศอาเซียน แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ เล่าถึงดินแดนแห่งมาตุภูมิ, คำอวยพรของพระผู้เป็นเจ้า, สดุดีกองทัพ และเทิดไท้วีรชน  ซึ่งเพลงชาติของประเทศอินโดนีเซีย Indonesia Raya คือตัวอย่างของรูปแบบที่ 1 คือเล่าถึงดินแดนแห่งมาตุภูมิ เนื้อหาเป็นอย่างไร 

อินโดนีเซียในฐานะดินแดนแห่งภูเขาไฟ จากการระเบิดของภูเขาไฟกรากาเตา เมื่อกว่า 130 ปีที่แล้ว และเหตุผลของการย้ายเมืองหลวง ณ ปัจจุบัน

จากซ้ายมือสุดทางหัวเกาะสุมาตราที่กินอาหารแบบเดียวกับคนใต้ของประเทศไทย สู่ตอนกลางอย่างเกาะบาหลีที่กินเนื้อหมู หันหมูกรอบแบ่งกันกินอย่างเอร็ดอร่อย  สู่สุลาเวสี หมู่เกาะเครื่องเทศชื่อดังในประวัติศาสตร์ที่เปิปพิสดาร เช่น กินเนื้อค้างคาว 

จากเมืองเก่าปัตตาเวียที่มีวัฒนธรรมร่วมที่หลากหลาย สู่อาหารประจำพื้นถิ่น และจบลงด้วยการกินเนื้อหมูของคนบาหลีที่อยู่ท่ามกลางประเทศที่มีประชากรมุสลิมมากที่สุดในโลก

อีกหนึ่งซอสคู่บ้านคู่เมืองชาวอินโดนีเซีย นั่นคือ ซอส Bambu Kacang หรือ ซอสถั่วลิสง ซอสสารพัดประโยชน์ที่ทานคู่กับสะเต๊ะ สลัดแขก ราดข้าว คลุกน้ำยำ มีไว้คู่บ้าน อุ่นใจได้แน่นอน

หนึ่งในอาหารที่คนอินโดนีเซียกินทุกวัน กินกับอาหารทุกมื้อ คือ น้ำพริกซัมบัล ที่ประกอบขึ้นจากพริก กะปิ มะนาว น้ำตาลปึก คลุก หรือ ตำ ในครก สร้างความนัวเพิ่มเติมด้วยวัตถุดิบต่างๆ แต่ละบ้าน แต่ละตระกูล แต่ละร้าน จะมีสูตรเด็ดซัมบัลประจำของตนเอง และหากคนไทยบอกว่า ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ คนอินโดนีเซีย จะบอกว่า ดูนางให้ชิมซัมบัลของบ้านหลังนั้นแทน

วัฒนธรรมการไหว้พระแม่โพสพ ทำนา ดำนา เลี้ยงควาย หุงข้าว นึ่งข้าว กินแบบล้อมวง เปิบมือ  และกินข้าวเป็นอาหารหลัก เกิดขึ้นในอินโดนีเซียมาตั้งแต่เมื่อกว่า 5,000 ปีที่แล้ว หลายสิ่งเหมือน และบางสิ่งต่าง วันนี้เล่ารอบโลก เล่าเรื่องวัฒนธรรมการกินข้าวในอินโดนีเซีย

หนึ่งในตระกูลของอาหารที่มีความหลากหลายมากที่สุดในโลก คุณผู้ฟังลองนึกถึงประเทศที่มี 17,508 เกาะ มีคนอาศัยอยู่ร่วมกันมากกว่า 1,300 ชาติพันธุ์ มีแหล่งเครื่องเทศที่ดีที่สุดในโลก และยังมีวัฒนธรรมอิสลาม จีน และตะวันตกมาผสมผสาน ดังนั้น ถ้าให้คนอินโดนีเซียเลือกอาหารที่แสดงออกถึงความเป็นชาติของเขามากที่สุด มาแค่ 5 อย่าง เขาจะเลือกอะไรบ้าง มาฟังกันในตอนนี้

ใต้ท้องทะเลลึกคือแหล่งสินแร่ที่อุดมสมบูรณ์ที่สุด  แต่ก็อยู่ในทำเลที่ตั้งที่มนุษย์เรามีความรู้เกี่ยวกับมันน้อยที่สุดด้วยเช่นกัน  เหมืองแร่ใต้ทะเลจะเริ่มดำเนินการแล้วอย่างเป็นรูปธรรมในปี ค.ศ 2025 มรดกแห่งมวลมนุษยชาติกำลังถูกแย่งชิง ระบบนิเวศที่เปราะบางกำลังจะถูกทำลาย อนาคตสมรภูมิใต้โลกอาจจะเป็นสิ่งที่เลี่ยงได้ยาก

เล่าใต้โลก ตอนที่ 2 ว่าด้วยเขตเศรษฐกิจจำเพาะ ไหล่ทวีป เกาะโลซิน และความขัดแย้งครั้งใหม่ในการแย่งชิงทรัพยากรใต้โลก บนพื้นดินท้องทะเลที่อุดมสมบุรณ์ มืดมิด หนาวเย็น และกดดัน
 

พื้นดินท้องทะเล เขตเศรษฐกิจจำเพาะ ไหล่ทวีป คำยากๆ เหล่านี้กำลังจะกลายเป็นประเด็นเปราะบางทางภูมิรัฐศาสตร์ทั้งในปัจจุบันและอนาคต เล่ารอบโลกตอนนี้ขอนำคุณผู้ฟังไปทำความรู้จักกับ อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 (United Nations Convention on the Law Of the Sea: UNCLOS) เพื่อปูพื้นในการทำความเข้าใจ ความขัดแย้งแห่งโลกบาดาลที่อาจจะกำลังก่อตัว ณ เวลานี้

จุดจบของสามก๊กแบบ Anti-Climax นั่นคือ ทั้งสามก๊ก ล้วนแล้วแต่พ่ายแพ้ด้วยกันทั้งสิ้น บุรุษผู้ที่สามารถโค่นล้มจักรพรรดิทั้ง 3 ของสามก๊กได้กลายเป็นขุนศึกมากความสามารถ นาม สุมาอี้ และลูกหลานของพวกเขา ใครคือ สุมาอี้ เล่ารอบโลกตอนนี้มีคำตอบ

เพื่อล้างแค้นให้กวนอูที่ถูกสังหาร เล่าปี่รวบรวมกองทัพขนาดใหญ่ที่มีกำลังพลกว่า 75,000 นาย หมายจะขยี้ทีมซุนกวนให้แหลกราญ หากแต่นี่คือการกระทำแบบเลือดเข้าตา หน้ามืด โดยไม่ฟังคำทัดทานของมหากุนซืออย่างขงเบ้ง ศึกครั้งนี้ คืออีกหนึ่งศึกสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงประวัติศาสตร์แผ่นดินจีนไปตลอดกาล

สมรภูมิที่ใช้องค์ความรู้ทางภูมิศาสตร์ ภูมิประเทศ และภูมิอากาศได้อย่างชาญฉลาด และนี่คือสมรภูมิที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ระหว่างกองทัพเรือที่มีแสนยานุภาพที่สุดในประวัติศาสตร์จีนที่นำโดยมหาขุนนางโจโฉ เข้าห้ำหั่นกับพันธมิตรซุนกวน  เล่าปี่ที่แม้จะเกลียดแต่ก็ต้องจำยอมร่วมมือกัน ผลลัพท์ที่เกิดขึ้นหลังสมรภูมิ คือ สถานการณ์สามก๊กอย่างสมบูรณ์ที่ต่างฝ่ายต่างถ่วงดุลอำนาจและพร้อมที่จะเผชิญหน้ากันในทุกรูปแบบ

วุยก๊กที่นำโดย โจโฉ ทางตอนเหนือ กำลังเริ่มต้นสร้างฐานอำนาจหาความชอบธรรม ง้อก๊ก โดยซุนกวนทางตอนใต้ที่มั่งคั่งทางเศรษฐกิจ ในขณะที่ จ๊กก๊ก ที่นำโดยเล่าปี่ก็กำลังเริ่มต้นสร้างเนื้อสร้างตัว ผ่านการรวบรวมคนที่เก่งที่สุด จากทั้งหมด 196 ศึกที่กลายเป็นมหาสงครามสามก๊ก 

วันนี้เรามาทำความรู้จัก ศึกกวนต๋อ ศึกสำคัญที่จะทำให้โจโฉสามารถสถาปนาอำนาจของเขาขึ้นมาได้
 

จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงที่เริ่มจากความอ่อนแอของราชวงศ์ฮั่น สู่การแตกสลายของแผ่นดินจีนในช่วง ค.ศ.220 - 280 จับความจนถึงการลอบสังหารตั๋งโต๊ะโดยบุตรบุญธรรมของตนเอง เพียงเพราะหลงไหลในเสน่ห์ของหญิงงาม ติดตามในรายการ เล่ารอบโลก 

อวกาศ คือ พรมแดนสุดท้าย แน่นอนว่าพรมแดน คือ พื้นที่ภูมิศาสตร์ใหม่ที่ห่างไกลที่สุด มันหมายถึงโอกาสมหาศาลทางภูมิเศรษฐศาสตร์ และในขณะเดียวกันมันก็เป็นพื้นที่ไร้ขื่อแป และเต็มไปด้วยความรุนแรงที่สุดในทางภูมิรัฐศาสตร์เช่นกัน

ความขัดแย้งนั้นเริ่มตั้งเค้าแล้วในโครงการที่จะพามนุษย์กลับไปดวงจันทร์อีกครั้งในนาม Artemis

คำถามสำคัญคือ ท่ามกลางผลประโยชน์ ทางกลางความขัดแย้งนี้ ไทยเรามีการวางภูมิยุทธศาสตร์ที่ต้องรู้เท่าทันมิติเหล่านี้เพียงใด?
 

เมื่อจีนขอเข้าร่วมโครงการ ISS แต่ถูกปฏิเสธไม่ให้เข้าร่วมความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีด้วยเหตุผลความมั่นคง นี่จึงกลายเป็นแรงผลักดันสำคัญให้จีนพัฒนาสถานีอวกาศของตนเองในนาม "เทียนกง พระราชวังแห่งสวรรค์"
.
และเมื่อความขัดแย้งในสนามรบที่ยูเครน ลุกลามขึ้นไปจนทำให้อังกฤษต้องการขับรัสเซียออกจากสถานีอวกาศนานาชาติ รัสเซียก็ตอบกลับว่า ถ้ารัสเซียออก ISS ก็จะร่วงลงสู่พื้นโลก พันธมิตรตะวันตกจะรับมือไหวหรือ กับสิ่งที่จะเกิดขึ้นและเดินหน้าออกจาก ISS ในปี 2024
.
การเมืองภูมิรัฐศาสตร์อวกาศกำลังจะทำให้ความร่วมมือทางวิทยาศาสตร์แตกแยกอีกครั้ง
 

แม้โครงการอะพอลโลจะถูกยุติด้วยการเมืองภายในของสหรัฐฯ แต่ผลประโยชน์มหาศาลทางเศรษฐกิจที่ต่อยอดจากวิทยาศาสตร์อวกาศ ก็นำมวลมนุษยชาติให้กลับมาจับมือได้อีกครั้งในนาม “สถานีอวกาศนานาชาติ ISS” 

แต่จนแล้วจนรอด ความขัดแย้งครั้งใหม่ในทางภูมิรัฐศาสตร์อวกาศ Astropolitik ก็เกิดขึ้น ปูพื้นทางทฤษฎีก่อนที่จะได้รับรู้ความเสี่ยงอีกครั้ง ที่จะนำไปสู่การเมืองเรื่องสถานีอวกาศนานาชาติ
 

เราสามารถขึ้นไปประกาศว่าดวงจันทร์เป็นอาณานิคมของเราได้หรือไม่ หากสถานีอวกาศที่ปลดประจำการแล้วตกใส่หลังคาบ้านเรา เราต้องแจ้งความดำเนินคดีกับใคร ทำอย่างไรไม่ให้การแข่งขันทางอวกาศ (Space Race) ลุกลามกลายเป็นสงครามอวกาศ (Space War หรือ Star Wars) 

คำตอบคือ เราต้องการกฎหมายอวกาศ (Space Laws)

อวกาศ คือ พรมแดนสุดท้าย อวกาศ คือ ความก้าวล้ำนำหน้าที่สุดทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีของมวลมนุษยชาติ แต่ในขณะเดียวกัน อวกาศคือการเมือง สงครามเย็นคือฉากหลังของการแข่งขันกันส่งดาวเทียมขึ้นสู่วงโคจร ส่งสุนัขขึ้นสู่วงโคจร ส่งมนุษย์ขึ้นสู่วสงโคจร ไปจนถึงส่งมนุษย์คนแรกไปดวงจันทร์ และอวกาศมีจุดเริ่มต้นจากสงคราม ที่เกิดขึ้นจากความปรารถนาในการแก้แค้น
ติดตามเรื่องทั้งหมดนี้ได้ใน รายการเล่ารอบโลก กับ รศ. ดร.ปิติ ศรีแสงนาม
 

ภารกิจที่สำคัญและยิ่งใหญ่ที่สุดของเสด็จเตี่ย คือ การวางรากฐานให้กองทัพเรือไทยมีแสนยานุภาพเข้มแข็งที่สุดในภูมิภาค ตั้งแต่การเดินทางไปเลือกซื้อ เรือรบหลวงพระร่วง อภิมหาโครงการ Public-Private Partnership ด้านความมั่นคงครั้งแรกของสยามประเทศ ไปจนถึงการวางทำเลที่ตั้งทางยุทธศาสตร์ที่ยังคงเข้มแข็งอยู่ในจุดศูนย์กลางของมหายุทธศาสตร์ Indo-Pacific ได้อย่างดีแม้ในศตวรรษที่ 21 และยังเล่าถึงว่าในตอนท้ายแล้วความขัดแย้งระหว่าง ร.6 และกรมหลวงชุมพรฯ ก็จบลงอย่างดี และทั้ง 2 พระองค์ คือพี่น้องที่รักใคร่กันอย่างสนิทที่สุดตราบจนวันสุดท้ายของชีวิต

ยุคหมอพร เมื่อพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ต้องออกจากราชการ อะไรคือสาเหตุ ความขัดแย้งระหว่างล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 6 มีมูลความจริงเพียงใด หลักฐานจากบันทึกส่วนพระองค์ของล้นเกล้ารัชกาลที่ 6 จะเป็นคำตอบในเรื่องนี้

พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ ทรงประสูติในช่วงเวลาเพียง 6 ปีก่อนวิกฤตการณ์ ร.ศ.112 หัวเลี้ยวหัวต่อทางการเมือง ความมั่นคงและการต่างประเทศที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์สยามยุคใหม่ สยามจะสิ้นชาติ หรือจะก่อกำเนิดรัฐชาติสมัยใหม่ได้สำเร็จ ขึ้นกับการตัดสินใจในช่วงเวลาสำคัญนี้ บุคคลสำคัญที่วางรากฐานให้ไทยมีแสนยานุภาพที่เพียงพอที่จะต้านทานมหาอำนาจได้ในเวลานั้น หนึ่งในบุคคลสำคัญท่านนั้น คือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์

อาณาจักรที่เกิดขึ้นพร้อมกับวงจรลูกฆ่าพ่อต่อเนื่องถึง 3 ชั่วคน แต่แล้วเมื่อล้างคำสาปได้ ความลงตัวทางอำนาจก็นำไปสู่การขยายมหาอาณาจักร จนมีนักประวัติศาสตร์บางสำนักถึงกับขนานนามอาณาจักรของสิงหส่าหรีว่าเป็น สหพันธรัฐอินโดนีเชีย ครั้งที่ 1 แต่แล้วความยิ่งใหญ่ที่คุมการค้าเครื่องเทศทางทะเลได้ทั้งหมดของอุษาคเนย์กลับกลายเป็นภัยคุกคาม เมื่อความมั่งคั่งทำให้เรดาห์ของ ข่านแห่งมองโกล หรือ ราชวงศ์หยวนของจีนต้องการให้เข้ามาสวามิภักดิ์

เส้นทางการค้าที่เปลี่ยนไป เส้นทางของแม่น้ำที่เปลี่ยนไป นำไปสู่การสร้างถิ่นฐานบ้านเมืองใหม่ หากทำเลที่ตั้งดีพร้อม จากทำมาหากินก็กลายเป็นทำมาค้าขาย และความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ ก็นำไปสู่การขยายอิทธิพลทางการเมือง การสู้รบระหว่างอาณาจักรนำไปสู่วังวนของการผลัดกันขึ้นและลงจากอำนาจ พบกับเรื่องราวดุจนิยายนี้ได้ ในสังเขปประวัติศาสตร์ชวา ยุค 3 อาณาจักร

หมุดหมายสำคัญของอาณาจักรชวาในราชวงศ์สัญชัย เริ่มต้นในศตวรรษที่ 5 ชวากลายเป็นหมุดหมายสำคัญของการค้า และการเดินทางจาริกแสวงบุญ ซึ่งบุคคลในตำนานที่ทำให้เรารู้จักมหาอาณาจักรแห่งนี้คือ พระถังซัมจั๋ง แต่แล้วเมื่อถึง ศตวรรษที่ 8 อาณาจักรพุทธแห่งใหม่ก็ขยายอิทธิพลขึ้นมานั่นคือ อาณาจักรไศเลนทร์ ซึ่งอาณาจักรแห่งนี้คือต้นทางสำคัญของการถ่ายทอดเทคโนโลยี สังคม สถาปัตยกรรม และความเชื่อ อันจะถ่ายทอดไปสู่ อาณาจักรเขมรโบราณ

อาณาจักรศรีวิชัยที่เริ่มต้นในศตวรรษที่ 5 และเจริญรุ่งเรืองจนถึงขีดสุดในศตวรรษที่ 8 กำลังจะต้องเผชิญกับจุดเริ่มต้นของจุดจบในศตวรรษที่ 11 เมื่อตั้งตนเป็นปรปักษ์กับทั้งอินเดีย และจีน จุดศูนย์กลางการค้า และระบบการค้าที่เปลี่ยนไปยังอาณาจักรใหม่ในภาคพื้นทวีปในนาม อยุธยา ที่ยอมรับระบบการค้าแบบจิ้มก้อง (จิ้มก้อง (進貢) จิ้ม (進) แปลว่า ให้, ก้อง (貢) แปลว่า ของกำนัล, จิ้มก้อง จึงหมายถึง การเจริญทางพระราชไมตรีด้วยการถวายเครื่องราชบรรณาการ)  พร้อมๆ กับที่อินเดียต้องการคุมอ่าวเบงกอล และสงครามที่ต่อเนื่องยาวนานข้ามช่องแคบกับชวา ทำให้ในที่สุดมหาอาณาจักรแห่งนี้ปิดฉากลงในปลายศตวรรษที่ 14

ตลอดศตวรรษที่ 7-11 ศรีวิชัยคือจุดศูนย์กลางทางการค้าทางทะเลที่เชื่อมโยงอ่าวเบงกอลเข้ากับทะเลจีนใต้  การค้า การลงทุน การถ่ายทอดเทคโนโลยี ตลอดจนการจาริกแสวงบุญ เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากบันทึกของหลวงจีนอี้จิง ผู้เดินทางไปนำพระพุทธศาสนาจากอินเดียไปสู่จีน ภิกษุอิ้จิงใช้เวลา 6 เดือนในอาณาจักรแห่งนี้เพื่อเรียนภาษาสันสกฤต ก่อนจะไปอยู่อินเดีย 15 ปี และในขากลับ อี้อิงใช้เวลาอีกถึง 10 ปี ณ ศรีวิชัยเพื่อแปลคัมภีร์จากสันสกฤตเป็นภาษาจีน 

ร่วมเรียนรู้ความรุ่มรวยแห่งอาณาจักรศรีวิชัยไปพร้อมกัน
 

การเกิดขึ้นและเสื่อม ของ 2 อาณาจักร บน 2 เกาะสำคัญ ศรีวิชัยแห่งสุมาตรา และ มะตะลัม แห่งชวา จากจุดแข็งทางภูมิศาสตร์ ส่งเสริมให้เกิดการค้า แต่ในที่สุดก็กลายเป็นจุดเปราะบางทางทำเลที่ตั้งที่ทำให้มหาอำนาจเข้ามายุ่งเกี่ยวกับกิจการภายใน เรียนรู้ประวัติศาสตร์ แล้วย้อนดูสถานการณ์ปัจจุบัน

เส้นทางการค้าสายไหมเชื่อมโยงเอเชีย และยุโรปเข้าด้วยกัน อาณาจักรต่างๆ ต่างก็ใช้จุดแข็งทางภูมิศาสตร์ของตนในการสร้างหมุดหมายในเส้นทางการค้าโบราณสายนี้ เช่นเดียวกับนุสันธารา และสุวรรณภูมิ ความเชื่อมโยงของอินโดนีเซีย และไทย ในเส้นทางการค้าโลกเมื่อกว่า 2,000 ปีที่แล้ว

อินโดนีเซีย ประเทศที่มีขนาดใหญ่พอๆ กับสหรัฐอเมริกา มีเวลาห่างกันถึง 3 TimeZone เป็นประเทศที่มีหมู่เกาะจำนวนมากที่สุดในโลกถึง 17,508 เกาะ และมีประชากรอยู่รวมกันมากกว่า 270 ล้านคน ถือเป็นดินแดนมุสลิมที่ใหญ่ที่สุดในโลก

เล่ารอบโลก ตอนนี้ขอสรุปภาพประวัติศาสตร์ย้อนหลังของดินแดนมหัศจรรย์แห่งนี้ ที่เกิดขึ้นตั้งแต่ 1.6 ล้านปีที่แล้ว จนถึง เมื่อเข้าสู่ประวัติศาสตร์ร่วมสมัยในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เพื่อให้เราได้รู้จักเพื่อนบ้านอาเซียนแห่งนี้ ดียิ่งขึ้น
 

เชื่อหรือไม่ว่า บางบ้านไหว้ตรุษจีน 15 วัน บางวันต้องไหว้ 3 เวลา และบางทีต้องตื่นมากลางดึก เพื่อเอากระเป๋าสตางค์ออกมาไหว้เจ้า ในขณะที่วันตรุษจีน ของบางอย่างกินแล้วดี บางอย่างต้องกินเฉพาะบางวันเท่านั้น รวมเกร็ดเล็กเกร็ดน้อย ความทรงจำของลูกไทยเชื้อสายจีน ฟังในเล่ารอบโลก 

ทำไมเราต้องเฉลิมฉลองตรุษจีน… ที่มาของวันสำคัญนี้ ทำไมต้องวันนี้ ทั้งที่ตลอดทั้งปีมีตั้ง 365 วัน แล้วคนจีน เขาทำอะไรกันบ้างในวันเฉลิมฉลองเหล่านี้ ที่สำคัญคือ ฉลองกันกี่วัน วันไหนทำอะไรได้ วันไหนไม่ควรทำอะไร รวมทั้ง ภาษาจีนแต่ละสำเนียงพูดอวยพรกันว่าอย่างไร เล่ารอบโลกมีคำตอบ

เคยสงสัยหรือไม่ว่า ทำไมวันเพ็ญ แต่พระจันทร์กลับไม่เต็มดวง แล้วทำไปบนหน้าปกปฏิทินจีนต้องมีรูปค้างคาว ส่วนชื่อเดือนของไทยเริ่มเมื่อไร ที่เราเปลี่ยนจากเดือนอ้าย เป็นมกราคม เชิญรับฟังในรายการเล่ารอบโลก 

หนึ่งในสิ่งที่เรามักจะมอบให้กันในเทศกาลปีใหม่ คือ ปฏิทิน ทั้งปฏิทินไทย ปฏิทินจีน ปฏิทินพราหมณ์ ปฏิทินตั้งโต๊ะ ปฏิทินแขวนผนัง บางคนนิยมดูปฏิทินบ่อยๆ จ้องทีละนานๆ ในช่วงใกล้ๆ วันที่ 1 และ วันที่ 16 ของทุกเดือน แต่ทราบหรือไม่ว่า ปฏิทิน มีกำเนิดอย่างไร  
เล่ารอบโลก มีคำตอบ
 

ภารกิจการออกเดินทางไปปราบปีศาจยังดินแดนทางตะวันออกเฉียงเหนือของเด็กชายจากลูกพีชเริ่มต้นขึ้่นแล้ว การสอดแทรกคุณธรรม และมารยาทของญี่ปุ่นผ่านตัวละครสำคัญ อย่าง ลิง หมา และไก่ฟ้า จะเป็นอย่างไร ขอเชิญติดตามในรายการเล่ารอบโลก
 

เชื่อว่าหลายๆ ท่านเคยได้ยินชื่อ โมโมทาโร่ หรือ เด็กชายจากลูกพีช ซึ่งเป็นนิทานของประเทศญี่ปุ่นมาบ้างแล้วไม่มากก็น้อย แต่เคยฟังเรื่องราวฉบับเต็มกันหรือไม่

โมโมทาโร่ เป็นนิทานเด็กที่มีที่มาจากจังหวัด Okayama ทางตะวันตกของญี่ปุ่นที่เล่ากันมาตั้งแต่ ยุค Muromachi (ร่วมสมัยกับอยุธยา) และยังเล่ากันต่อเนื่องให้เด็กญี่ปุ่นฟังกันจนมาถึงทุกวันนี้

แต่เชื่อหรือไม่ว่า นิทานเด็กเรื่องนี้ ในช่วงสงครามได้ถูกนำไปใช้สร้าง Propaganda จนบุตรชายชาวญี่ปุ่นจำนวนมากพร้อมที่จะเดินทางออกไปสู้รบกับคนที่ถูกมองว่าเป็นศัตรูของชาติ จนนำพาญี่ปุ่นเข้าสู่ลัทธิจักรวรรดิ์นิยม และพ่ายแพ้อย่างย่อยยับในสงครามโลกครั้งที่ 2
 

เมื่อโลกเข้าสู่กลียุค คนเลวครองเมือง พระนารายณ์จึงอวตารลงมาเป็น อัศวินขี่ม้าขาว ที่น่าสนใจคือ ไม่เพียงพราหมณ์ฮินดูเท่านั้น ที่กล่าวถึง อัศวินขี่ม้าขาว ศาสนาในกลุ่ม Abrahamic ไม่ว่าจะเป็น ยิว คริสต์ อิสลาม ต่างก็เฝ้ารอ อัศวินขี่ม้าขาว เช่นกัน
 

เรื่องราวของการปฏิรูปศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู ที่ต้องการกลืนศาสนิกของพระพุทธศาสนาให้กลายเป็นศาสนิกของตน ทับซ้อนกับการสร้างจักรวาลที่ในความเป็นจริง นารายณ์ ก็มิใช่มหาเทพสูงสุด หากแต่เป็นเพียงเทพชั้นรอง ที่ยังต้องเคารพบูชา เทพชั้นที่เหนือกว่า นั่นคือ พระศิวะ อุบายซ้อนอุบายในการปฏิรูปศาศนา ที่เกิดขึ้นในคัมภีร์ชั้นหลัง จะมีเรื่องราวที่เข้มข้นอย่างไร เชิญรับฟังในรายการ เล่ารอบโลก

ท่ามกลางมหาสงครามแห่งการล้างพงศ์พันธุ์ มหาภารตยุทธ  กฤษณะ คือสารถีและที่ปรึกษาของอรชุน Hero  ฝ่ายปาณฑพ ผู้เก่งฉกาจ แต่บางครั้งก็ยังคงไว้ซึ่งความลังเลสงสัย บทบาทของพระกฤษณะในการลบล้างความลังเลนี้จะเป็นอย่างไร และในที่สุดอุบายของกฤษณะทำให้ฝ่ายปาณฑพเอาชนะในมหาสงครามได้อย่างไร รวมทั้งจุดจบของพระกฤษณะเองจะเป็นอย่างไร ขอเชิญติดตามในรายการเล่ารอบโลก 

อวตารของพระนารายณ์ปางนี้ คือ ปางที่มีสีสัน มีความเป็นมนุษย์สูงที่สุด พระราม หรือ รามาวตาร อาจจะเป็นสัญลักษณ์ของความดีงาม ความถูกต้อง เที่ยงธรรม แต่นั่นก็ดูจะห่างไกลจากธรรมชาติแท้จริงของมนุษย์ ในขณะที่พระกฤษณะ หรือ กฤษณาวตาร คือ ปางที่มีรัก โลภ โกรธ หลง แต่ก็เปี่ยมด้วยคุณธรรมอย่างครบถ้วน ชีวิตในวัยหนุ่มของพระกฤษณะจึงเป็นที่หลงไหล และตรึงใจคนอินเดียมาได้อย่างต่อเนื่องยาวนาน

พระกฤษณะ คือ มหาเทพที่ชาวอินเดียและผู้นับถือศาสนาพราหมณ์ฮินดูรักมากที่สุด ความคิดนี้ถ่ายทอดมาถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ตลอดประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา เพราะต้องอย่าลืมว่า ในเวลาที่เราสถาปนา "กรุงเทพทวารวดี ศรีอยุธยา" เป็นจุดศูนย์กลางอำนาจของสยามนั้น ชื่อ อยุธยา มาจากเมืองอโยธยาของพระราม ในมหากาพย์รามายณะ (นารายณ์อวตารปางที่ 7) ในขณะที่ ทวาราวดี ก็คือ เมืองของพระกฤษณะในนารายณ์อวตารปางที่ 8 นี้เอง 
การอวตารของพระองค์มีที่มาที่ไปอย่างไร ติดตามได้ใน EP. นี้
 

เคยสงสัยหรือไม่ว่า ระหว่างวรรณะพราหมณ์ กับวรรณะกษัตริย์ ใครใหญ่กว่ากัน ใครมีอำนาจกว่ากัน แน่นอนว่าการสร้าง Narrative หรือคำบอกเล่า เพื่อให้ทั่วทั้งจักรวาลพราหมณ์ฮินดู เชื่อว่ากษัตริย์จะใหญ่แค่ไหนก็แพ้วรรณะพราหมณ์อยู่ดี ก็เกิดปฏิบัติการจิตวิทยา ปฏิบัติการข่าวสารข้อมูล เพื่อสร้างความชอบธรรมให้พราหมณ์แบบนี้ จะมีอะไรดีไปกว่า การเล่าว่า พราหมณ์ที่เป็นนารายณ์อวตารลงมา ทำหน้าที่ล้างบางวรรณะกษัตริย์ให้หมดสิ้นไป และพราหมณ์นั่นแหละ คือผู้สร้างวรรณะกษัตริย์ ขึ้นมาใหม่

ปรศุราม หรือ "ราม" พราหมณ์ผู้ชาญฉลาดและมีขวานเพชร (ปรศุ) ของพระศิวะเป็นอาวุธ ที่มาของเขาเป็นใคร ทำไมเขาถึงมีฤทธิ์ และความชาญฉลาดของเขาเป็นที่กล่าวถึงเพราะได้พิสูจน์ตัวตนอย่างไร

ในขณะตัวคู่ต่อสู้ที่แข็งแกร่งในอวตารปางนี้ นั่นคือ "อรชุน" เขาผู้นี้เป็นใคร ทำไปถึงมีฤทธิ์แกร่งกล้าเสียจนต้องใช้อวตารของพระนารายณ์มาปราบ

เล่ารอบโลก ตอนนี้ ขอนำเสนอกำเนิด 2 ตัวละครสำคัญในอวตารปางที่ 6 ของพระนารายณ์ ปรศุรามาวตาร
 

Multiverse of Madness!!!  เมื่อ timeline ในจักรวาลพราหมณ์ฮินดู ทับซ้อนเรื่องราวในอวตารปางที่ 2-3-4-5 มาประสานกัน  เมื่ออสูรที่มีจิตใจรักษาธรรมเกิดหลงผิด และเมื่อเทวดาถ้าจะแพ้อสูรอีกรอบ 
พระนารายณ์ที่อวตารลงมาเป็นเพียงคนแคระ จะเผชิญวิกฤตนี้อย่างไร ติดตามในเล่ารอบโลก ตอน นารายณ์อวตาร วามานวตาร
 

หากมีอสูรร้ายที่ขอให้ ใครมาฆ่าก็ไม่ตาย ไม่ว่าจะเป็นคน เทวดา หรือไม่แต่สัตว์ป่า อาวุธใดๆ ในโลกก็ไม่สามารถฆ่าอสูรตนนี้ได้ พร้อมๆ กับที่จะไม่มีวันตายในเวลากลางวัน และก็จะไม่ยอมตายในเวลากลางคืน รวมทั้ง จะไม่ตายทั้งในบ้าน และนอกบ้าน
สำหรับอสูรที่คิดมาอย่างรอบคอบก่อนขอพรจากพระพรหมมาขนาดนี้ (ซึ่งก็ไม่เข้าใจเช่นกันว่า พระพรหม ประทานพรแบบนี้ได้อย่างไร)  แล้วพระนารายณ์จะปราบอสูรร้ายตนนี้อย่างไร  เชิญชวนรับฟังในเล่ารอบโลก 
 

หลังจากกวนเกษียรสมุทรจบสิ้นในนารายณ์อวตารปางที่ 2 โลกเข้าสู่สมดุลใหม่ พระนารายณ์กลับสู่ทะเลน้ำนม เพื่อเข้าบรรทมสินธุ์อีกครั้ง หากแต่เหตุการณ์ไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น และปมประเด็นในครั้งนี้ ที่ในความเป็นจริงก็เกิดขึ้นจากพระนารายณ์เอง กลับนำไปสู่ภารกิจสำคัญที่ทำให้พระนารายณ์ต้องเหนื่อยยากลำบากกาย อวตารลงมาอีกถึง 3 รอบ วรหาวาตาร นรสิงหาวตาร และ รามาวาตาร
เรื่องราวของพระนารายณ์ในรูปของหมูป่าวราหะ จะเป็นอย่างไร เชิญรับฟังได้ที่นี่
 

น้ำท่วมโลกคือความเชื่อที่เกิดขึ้นในทุกแอ่งอารยธรรมทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวของโนอาห์ ในกลุ่มศาสนาอับราฮัม (ยิว คริสต์ อิสลาม), ในตำนานเทพเจ้าจีน หนี่วา, ในมหากาพย์กิลกาเมส, ตำนานเทพปกรณัมกรีก, หรือแม้แต่ตำนานน้ำเต้าปุงของลาวทางตอนเหนือ  ในขณะที่จักรวาลพราหมณ์ฮินดูเล่าเรื่องนี้ไว้ในคัมภีร์ปุราณะ ว่าด้วยอวตารปางที่ 1 ขององค์พระนารายณ์ในนาม มัสยาวตาร

นอกจากพระนารายณ์ พระศิวะ และพระพิฆเนศ ที่อวตารลงมาบนโลกแล้ว มเหสีของ 3 เทพผู้ยิ่งใหญ่ อุมา (ภรรยาของศิวะ) ลักษมี (ภรรยาของวิษณุ) และ สรัสวตี (ภรรยาของพรหม) ก็ยังอวตารลงมาด้วยเช่นกัน

และไม่น่าเชื่อว่า การอวตารของพระแม่ทั้ง 3 องค์ ซึ่งหมายถึง การขจัดความชั่วร้าย การสร้างความมั่งคั่ง และการเสริมสร้างสติปัญญา ในเทศกาล นวราตรี วันขึ้น 1 ค่ำ - วันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 ของชาวอินเดีย จะเป็นการเชื่อมโยง และสร้างประเพณี ถือศิลกินเจ ให้กับ ชาวไทยเชื้อสายจีน 
 

ฟังเรื่ององค์เทพอวตารกันต่อ  พระพิฆเนศเองก็อวตารเช่นกัน เทพเจ้าแห่งความสำเร็จจุติมาบนโลกต่างกรรมต่างวาระ ทั้ง 8 รอบ เพื่ออะไร มาเข้าใจปริศนาธรรมแห่งพระพิฆเนศไปพร้อมกัน ในรายการเล่ารอบโลก 

ไม่ได้มีแต่พระนารายณ์เท่านั้นที่อวตารลงมาปราบยุคเข็ญ พระศิวะก็อวตารลงมาเช่นกัน โดยเฉพาะอวตารลงมาปราบพระนารายณ์อีกครั้ง ปราบพระพรหม และเชื่อหรือไม่ว่า อวตารของพระศิวะยังคงทำหน้าที่ดูแลมนุษย์อยู่จนถึงทุกวันนี้ ในรูปของขุนศึกชาญสมรที่คนไทยรู้จักดีที่สุด นั่นคือพระหนุมาน

พบกับเรื่องราวของการอวตารทั้ง 6 ปาง ของพระศิวะ ตามความเชื่อของไศวนิกาย  ในรายการเล่ารอบโลก 

Laal Singh Chaddha คือหนึ่งในภาพยนตร์ที่ผมอยากดูมากที่สุดในรอบหลายๆ ปี หนังเรื่องนี้ใช้เวลามากกว่า 10 ปีในการพัฒนาบทเพื่อสร้าง Forrest Gump ใน Bollywood version ปรับบริบทประวัติศาสตร์ร่วมสมัยของสหรัฐฯ ให้กลายเป็นเรื่องราวที่คู่ขนานไปกับประวัติศาสตร์ร่วมสมัยของอินเดีย หนังเรื่องนี้ใช้เวลาอีก 10 ปีในการซื้อสิทธิในการสร้างจาก Hollywood และยังใช้เวลาอีกมากกว่า 2 ปีที่ต้องล่าช้าในการผลิตเนื่องจากโควิด และที่อยากจะเชิญชวนให้คุณผู้ฟังสนใจภาพยนตร์เรื่องนี้ โดยเฉพาะคุณฟังที่จะทำการค้า การลงทุน หรือมีโอกาสทำงานร่วมกับคนอินเดีย หรือไปประเทศอินเดีย นั่นก็เป็นเพราะหลักคิดสำคัญที่ทำงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับอินเดียมาโดยตลอด นั่นคือ 

อินเดียคือมหาอำนาจของโลก เข้าใจอินเดียจึงมองเห็นโอกาส จะเข้าใจอินเดียต้องเข้าใจประวัติศาสตร์ สังคม และวัฒนธรรม วิธีการที่จะเข้าใจสิ่งนี้ด้วยเวลาที่สั้นที่สุด และง่ายที่สุด คือการชมภาพยนตร์ 
 

น้ำอมฤต บังเกิดขึ้นแล้ว แต่เราจะปล่อยให้อสูรเป็นอมตะ แล้วมหาสงครามระหว่างเทวะ-อสูร จะไม่มีวันสิ้นสุดได้อย่างไร? 
Endgame ของพระนารายณ์จะมาในรูปแบบไหน? 
ทำไมงูจึงมีลิ้น 2 แฉก? 
เพราะเหตุใด อสูร ถึงปฏิญาณตนว่าจะไม่กินเหล้าอีกต่อไป?
แค้นฝังหุ่นระหว่าง ราหู vs ทีมพระจันทร์-พระอาทิตย์ มันเริ่มขึ้นที่ตรงไหน?
เล่ารอบโลก ตอนนี้มีคำตอบ
 

ทำไมพระศิวะถึงมีคอเป็นสีดำ?
พระศิวะได้พระจันทร์เป็นปิ่นปักมวยผมได้อย่างไร?
ทำไมความรักของชาวฮินดูถึงเป็นสีดำ?
เพชรเม็ดใหญ่ที่กลางอกของพระนารายณ์ ท่านเอามาจากไหน?
ช้างของพระอินทร์ที่มี 3 เศียร เกิดขึ้นมาได้อย่างไร เช่นเดียวกับม้าทรงของพระอาทิตย์ที่มีตั้ง 7 เศียร ของประหลาดแบบนี้มีที่มาจากไหน?
และที่สำคัญคือ ตกลง กวนเกษียณสมุทร แล้วได้ น้ำอมฤต จริงหรือไม่
เล่ารอบโลก ตอนนี้ มีคำตอบ
 

หลังจากเดินผ่านยักษ์เฝ้าสนามบินทั้ง 12 ตนที่เคาน์เตอร์เช็คอิน สนามบินสุวรรณภูมิ เราก็จะเโอนเข้าสู่ห้องโถงผู้โดยสารขาออก และที่นั้นเอง เราก็จะพบกับประติมากรรมที่สวยที่สุดอีกชิ้นหนึ่ง นั่นคือ  เทวตำนานการกวนเกษียรสมุทร

หลายๆ ท่านคงจะสงสัยว่า ทำไมต้องมีทั้งพระนารายณ์ เทวดา อสูร พญานาค และที่สำคัญคือ เต่ายักษ์... พวกเขามารวมตัวกันทำไม เกษียณสมุทรต้องกวนด้วยหรือ แล้วกวนกันอย่างไร นอกจากน้ำอมฤตแล้ว ยังมีของวิเศษอื่นๆ อีกหรือไม่
เล่ารอบโลกตอนนี้ มีคำตอบ
 

ใครๆ ที่เคยเดินทางผ่านสนามบินสุวรรณภูมิ คงจะสังเกตนะครับว่า มีประติมากรรมรูปยักษ์ 12 ตน ยืนอยู่ในห้องโถงผู้โดยสารขาออก ที่ชั้น 4 
วันนี้จะมาเล่าให้ฟังครับ ว่าเขาเป็นใครบ้าง ทำไมต้องมายืนตรงนี้ แล้วเขาเป็นชุดเดียวกันกับยักษ์ที่วัดพระแก้วหรือไม่ 
เล่าให้ครบทั้งในมิติภูมิปัญญา ความเชื่อ ตำนาน และ ศาสนาพุทธ พราหมณ์ ผี แบบไทยๆ
 

หลายๆ คนคิดว่าการเปลี่ยนแปลงสภาวะภูมิอากาศ เป็นเรื่องไกลตัว เป็นเรื่องที่จะเกิดขึ้นในอนาคตระยะยาว คงยังไม่กระทบต่อชีวิตของพวกเรา ณ ปัจจุบัน 
แต่ในความเป็นจริงการเปลี่ยนแปลงสภาวะภูมิอากาศไม่ใช่ประเด็นท้าทายทางสิ่งแวดล้อม หากแต่เป็นประเด็นทางด้านสังคมเศรษฐกิจ ที่อยู่ใกล้ตัวพวกเรามากกว่าที่คิด เชิญรับฟังและวางแนวทางเตรียมความพร้อมเพื่อรับสถานการณ์ที่ไม่คาดฝัน ในรายการเล่ารอบโลก 
 

ภาพ VDO clip การช่วยเหลือช้างแม่ลูกที่แสดงความผูกพันระหว่าง ช้าง แม่ ลูก และมนุษย์ กลายเป็นความประทับใจ และ viral ทั่วทั้งโลก online
วันนี้เรามาทำความรู้จัก ช้าง สัตว์คู่บ้านคู่เมือง ในหลากหลายมิติ ตั้งแต่ภูมิปัญญา ประวัติศาสตร์ การกู้บ้านกู้เมือง จนถึง การบริหารจัดการอุทยานแห่งชาติ อย่างยั่งยืน เพื่อให้ช้างอยู่คู่กับประเทศไทยตลอดไป
 

ทันทีที่สิ้นเสียงปืน 2 นัด ประเทศญี่ปุ่นจะเปลี่ยนแปลงไปตลอดกาล ขอร่วมรำลึกการจากไปของอดีตนายกรัฐมนตรี ชินโซ อาเบะ ด้วยการย้อนรำลึกถึงยุทธศาสตร์ สังคม 5.0 ที่เกิดขึ้นในปี 2016 ยุทธศาสตร์ที่หากนำมาปรับใช้ และทำให้ได้ประสิทธิผล เรื่องร้ายๆ ที่เกิดขึ้นนี้ อาจหลีกเลี่ยงได้

2 กรกฎาคม 1997 คือ วันที่เป็นหมุดหมายของการเริ่มต้นเข้าสู่ภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ 1997 Asian Financial Crisis อย่างเป็นทางการ จากการตัดสินใจประกาศเปลี่ยนแปลงระบบปริวรรคเงินตราของธนาคารแห่งประเทศไทย จากระบบอัตราแลกเปลี่ยนคงที่แบบตะกร้าเงิน สู่การปล่อยให้ค่าเงินบาทสามารถปรับตัวได้ตามกลไกตลาด ฝีหนอง มะเร็งร้ายที่กัดกร่อนระบบเศรษฐกิจไทย และเศรษฐกิจอาเซียนที่พุพองมาเป็นเวลานาน ได้เวลาแตกออก ฝันร้ายของวิกฤตการณ์ทางการเงิน ที่ลุกลามจนกลายเป็นวิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคมได้เกิดขึ้นอย่างเป็นทางการ

แต่ในความเป็นจริงแล้ว ต้นตอของวิกฤตที่แฝงตัวซ่อนเร้นอยู่ท่ามกลางการเจริญเติบโต เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นอย่างน้อยเกินกว่าครึ่งทศวรรษ เล่ารอบโลกจะมาขยายให้ฟังถึงสถานการณ์อันเป็นปฐมบทของวิกฤตเศรษฐกิจที่รุนแรงเลวร้ายที่สุดในประวัติศาสตร์เศรษฐกิจไทย
 

หลังจากผ่านมาแล้ว 240 ปี กรุงเทพฯ กรุงสยาม ประเทศไทย คือมหาอำนาจกลาง ที่ทั่วโลกจับตามองด้วยความสนใจยิ่ง 
ติดตามฟัง เล่ารอบโลก โดย ปิติ ศรีแสงนาม 
 

อาหารญวน วัดญวน อานามสยามยุทธ การหนีร้อนมาพึ่งเย็น ทั้งจากการเมืองภายใน จนถึงความขัดแย้งทางศาสนา จนถึงการก่อเกิดของกองทัพเวียดมินห์ และการขับไล่ฝรั่งเศส
ฟังเรื่องราวของชาวญวน หรือชาวเวียด ที่เข้ามาในสยามจนกลายเป็นส่วนหนึ่งของสยาม
ในรายการ เล่ารอบโลก โดย ปิติ ศรีแสงนาม