فقه مدیریت و حکومت اسلامی

[ Lesson 23 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 22 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 21 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 20 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 19 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 18 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 17 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 16 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 15 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 14 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 13 ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 12 ]  

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 11 ]  

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 10 ]  

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 9 ]  

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 8 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]

استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی

[ Lesson 7 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قال رسول الله الاعظم صلوات الله علیه و آله:

كونوا يَنابيعَ الحِكمَةِ ، مَصابيحَ الهُدى ، أحلاسَ البُيوتِ ، سُرُجَ اللَّيلِ ، جُدُدَ القُلوبِ ، خُلقانَ الثِّيابِ ، تُعرَفونَ في أهلِ السَّماءِ وتَخفَونَ في أهلِ الأَرضِ

- قلب خود را چشمه جوشش حکمت قرار بدهید.

فقیه کسی هست که تاریخ و سیر تحولات فقه گذشته و آینده را بداند.

درون فقه اسلام و فراز و فرود
آسیب شناسی فقاهت : فاصله گرفتن با متن اصلی فقه
استفاده از شیوه های نادرست در استنباط
فقیه مکتب اهل بیت بایستی به حقیقت و جوهره فقه اهل بیت تسلط داشته باشد.

بازی ها و سوء استفاده هایی که حکومت از فقه و فقاهت کرده اند.
فقه اهل بیت عصمت سلام الله علیهم
ترویج فقه شیعی در دوران صفویه
حنبلی شافعی
نگاه تاریخی به تنهایی کارساز نیست
طبقات فقها و تنوع کتب ها به تنهایی کافی نیست
رهزن و لغزشگاههایی در این راه وجود دارد.

بررسی محتوی دوره های فقهی شیعی

تدوین فقه در زمان حضور معصومین علیهم السلام

عناوین کلی در فقه:

تقسیم بندی عبادات - محرمات - احکام
تقسیم بندی احکام خاص و عام

تقسیم بندی عبادات - معاملات - عقود - احکام

تقسیم بندی عبادات - عقود - ایقاعات - احکام

مسایل اخروی و دنیوی

قصد قربت در آن شرط است نیت شرط هست یا ن

عبادات : قصد قربت در آن شرط هست

لمعه و شرح لمعه

فن عبادات سیاسات - عادات معاملات

شهید صدر عبادات - اموال خصوصی و عمومی - سلوک و رفتار شخصی و خانوادگی و اجتماعی - آداب عمومی

منطق یادگیری و یاد دادن در نحوه تقسیم بندی

نماز از فروع است و یا از اصول

ما هیچ نصی در مورد تقسیم بندی اصول و فروع نداریم

خداشناسی اصل است

قالَ اَبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام: یا زُرارَةُ! اِنْ اَدْرَکْتَ ذلِکَ الزَّمانَ فَاْلزِمْ هذَا الدُّعآءَ: اَللّهُمَّ عَرِّفْنی نَفْسَکَ، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیَّکَ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنی رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ، حُجَّتَکَ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنی حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی.

عدم اصالت این دسته بندی ها

آسیب شناسی جداسازی امور دنیوی از اخروی

سکولار

ملاک بعد شخصی در تحلیل فقهی

تحلیل فقه فردی در مقابل فقه اجتماعی متفاوت است

عدم تمایز فقه فردی در مقابل اجتماعی از جمله لغزشگاه های اندیشه فکر فقیه است

[ Lesson 6 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قال رسول الله الاعظم صلوات الله علیه و آله:

... لِأَنَّ اَلْعِلْمَ حَيَاةُ اَلْقُلُوبِ وَ نُورُ اَلْأَبْصَارِ مِنَ اَلْعَمَى وَ قُوَّةُ اَلْأَبْدَانِ مِنَ اَلضَّعْفِ

إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ : تَذَاکُرُ الْعِلْمِ بَیْنَ عِبَادِی مِمَّا تَحْیَا عَلَیْهِ الْقُلُوبُ الْمَیْتَةُ إِذَا هُمُ انْتَهَوْا فِیهِ إِلَى أَمْرِی

- علم ، شکافنده و احیاکننده

۲. فقیه عالم به امرالله است.

۳. دوره های فقهی شیعه : تاسیس ، شکوفایی ، استقلال ، افراط و تفریط ، اعتدال

ویژگی مرحله کمال مکتب شیخ انصاری

۵. حالات مکلف نسبت به احکام ، قطع ، ظن ، شک

۶. تعریف اصطلاحات جدید توسط شیخ انصاری

۷. روش استدلال نوین و نوآوری جدید در مکتب فقهی اجتهادی شیخ انصاری

۸. اجتماعی تر و بروز شدن پاسخ گویی فقهی در دوران کمال شیخ انصاری

۹. شاگردان شیخ انصاری

۱۰. آغاز تولد فقه سیاسی در دوران کمال شیخ انصاری

............................

۱۱. ویژگی موج دوم تحول گسترده مکتب شیخ انصاری توسط حضرت امام

۱۲. ویژگی فقهی حضرت امام خمینی ، اوج کمال ، بازگشت به عصر ائمه معصوم ، دوره کارآمدسازی فقه

۱۳. ویژگی شخصیت حضرت امام در اخلاق متعالی ، عرفان و حکمت ناب الهی ، جامعیت فقهی

۱۴. طرح جامع نظریه ولایت فقیه حضرت امام و سرپرستی تمام نیازهای اجتماعی ملت در قالب نظریه اسلام

۱۵. بعد عمل گرایی و پیاده سازی احکام فقهی توسط امام

۱۶. تفکیک موضوعات ثابت و متغیر احکام فقهی در مکتب امام

۱۷. بازگشت برتری فقهی اسلام در دنیا و قوت پاسخگویی جهانی فقه اسلام

۱۸. سهولت فهم و درک و اجرا و تشخیص و مصلحت اندیشی فقهی اسلام

۱۹. (بحث متفرقه) پاسخ فقهی به ، جمع بین ، مشارکت حداکثری - رد صلاحیت شورای نگهبان ، چگونه است؟

۲۰. هماهنگی عرفان با متن روزمره زندگی و رواج نمازجمعه ، اعتکاف ، احیا ، هیت عزاداری و اقسام شعائر الهی

............................

۲۱. تحول علوم عقلی و فلسفی توسط امام

۲۲. زنده شدن فقه مسیحیت و سایر ادیان اهل کتاب

۲۳. بازشدن نظر اجتهادی در ابواب جدید ، موسیقی ، سینما ، بانک ، ورزش

۲۴. شکستن الحاد مکاتب مادی دنیا

۲۵. مقدمه سازی برای نظم نهایی حاکمیت فقهی الهی اسلامی امامان معصوم علیهم السلام ، توسط امام

۲۶. ارتقا مرجع تقیلد به جایگاه امامت

۲۷. حل بحران رهبری اسلامی در بشر

🌸 صلوات و رضوان خداوند بر روح طیبه حضرت امام خمینی رحمت الله علیه

[ Lesson 5 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قال رسول الله الاعظم صلوات الله علیه و آله:

بِالْعِلْمِ يُطَاعُ اَللَّهُ وَ يُعْبَدُ وَ بِالْعِلْمِ يُعْرَفُ اَللَّهُ وَ يُوَحَّدُ وَ بِالْعِلْمِ تُوصَلُ اَلْأَرْحَامُ وَ بِهِ يُعْرَفُ اَلْحَلاَلُ وَ اَلْحَرَامُ وَ اَلْعِلْمُ إِمَامُ اَلْعَمَلِ وَ اَلْعَمَلُ تَابِعُهُ يُلْهِمُهُ اَللَّهُ اَلسُّعَدَاءَ وَ يَحْرِمُهُ اَلْأَشْقِيَاءَ .

- اهمییت و نقش علم در زندگی

نقش امام خمینی رحمت الله در تحول فقهی

۳. تقابل بین عقل گرایی و انحصار به فهم اولیه از ظواهر روایات و سنت اهل بیت علیهم السلام در اجتهاد و فهم احکام الهی

۴. ویژگی دوره افراط عقلی و دوره افراط گرایش به برداشت بدون پرداخت اخبار و سنت در تولیدات فقاهتی

۵. تقسیم بندی روایات از لحاظ سند

۶. تناسب و نقش کاربردی احادیث و تحلیل عقلی منفک از هم در فهم احکام الهی

۷. توسعه علوم عقلی در حوزه های علمیه

۸. آسیب شناسی حجیت ظن در استنباط حکم فقهی و عقل گرایی و عدم ملاحظه روایات و قران

۹. بررسی محدود کردن قلمرو عقلی در استنباط حکم فقهی در دورهای تاریخ رشد فقاهت

۱۰. بررسی حجیت اجماع در استنباط حکم فقهی در طول تاریخ فقاهت

۱۱. ویژگی شیخ انصاری در توسعه فقهی شیعه

۱۲. ویژگی دوره اعتدال و ائتلاف فقها در جمع تحلیل عقلی و انحصار اخبار و روایات ، در استنباط حکم فقهی

۱۳. شیوه دسته بندی ادوار تاریخی توسعه فقه ، تحلیلی و می تواند متفاوت باشد.

۱۴. نقش مهم فهم و توسعه تاریخ فقهی شیعه در شناخت و جایگاه فعلی فقاهت

[ Lesson 4 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :

... يَرْفَعُ اَللَّهُ بِهِ أَقْوَاماً يَجْعَلُهُمْ فِي اَلْخَيْرِ أَئِمَّةً يُقْتَدَى بِهِمْ تُرْمَقُ أَعْمَالُهُمْ وَ تُقْتَبَسُ آثَارُهُمْ وَ تَرْغَبُ اَلْمَلاَئِكَةُ فِي خَلَّتِهِمْ يَمْسَحُونَهُمْ فِي صَلاَتِهِمْ بِأَجْنِحَتِهِمْ

-ارزش عمل عالم و جایگاه و فضیلت علم

۲. منابع فقه الاداره

۳. اصطلاحات پرکاربرد فقه الاداره

۴. جایگاه فقه الاداره در ادوار تاریخ

۵. به چه اندازه به فقه الاداره در طول تاریخ پرداخت شده است؟

۶. چگونگی نوآوری و کشف بخش های جدید فقهی

۷. مهارت ذهنی برای تحلیل فقه سیاسی

ویژگی دوران استقلال فقه شیعه

۹. شناخت بزرگان فقها

۱۰. انواع خبر و راوی ، روایات اهل بیت علیهم السلام

۱۱. کاربرد علوم مختلف در استنباطات فقهی

۱۲. شناخت شهرهای موثر فقه پرور

[ Lesson 3 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :

تَعَلَّمُوا اَلْعِلْمَ فَإِنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَةٌ وَ مُدَارَسَتَهُ تَسْبِيحٌ وَ اَلْبَحْثَ عَنْهُ جِهَادٌ وَ تَعْلِيمَهُ مَنْ لاَ يَعْلَمُهُ صَدَقَةٌ وَ بَذْلَهُ لِأَهْلِهِ قُرْبَةٌ لِأَنَّهُ مَعَالِمُ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ سَالِكٌ بِطَالِبِهِ سَبِيلَ اَلْجَنَّةِ وَ هُوَ أَنِيسٌ فِي اَلْوَحْشَةِ وَ صَاحِبٌ فِي اَلْوَحْدَةِ وَ دَلِيلٌ عَلَى اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ وَ سِلاَحٌ عَلَى اَلْأَعْدَاءِ وَ زَيْنٌ لِلْأَخِلاَّءِ

-علم در مکتب و بینش پیامبر اعظم صلوات الله علیه

درک حکم و کشف احکام الهی بدون فهم مسیر طی شده احکام شدنی نیست.

شناخت پیشینه فقاهت از لحاظ محتوی و تحولات درونی

فقه مدیریت و سیاست ، فقه تصمیم است.

افراط در بررسی آرا سایر فقها

آسیب شناسی فقها و استنباط فقهی در دوران رشد فقهی

مباحث اجتهادی متوقف بر نقل آرا سایرین است تا کشف موضوعات جدید
بیشتر استدلال های فقهی به جای فقه ورزی و شناخت مستقیم احکام از منابع مستقیم ، از بررسی سیر آرا فقهای گذشته استخراج می شود.

شناخت جو و فضا و شرایط منحصر زمانی در فهم حکم فقهی

رویکرد فردی فقهی شیعی در طول تاریخ به تدریج به رویکرد اجتماعی سیاسی حکومتی تبدیل شده است

تدوین فقه معمولا در فضایی بوده است که حکومت مخالفین و طاغوت غالب بوده است.
اختلاف آرا و نظرات ، حاصل تحلیل مختلف ادوار فقهی

۳. بررسی عدم نوآوری فقهی

ویژگی دوره تاسیس فقه اولیه شیعه

تدوین مهم ترین کتب فقهی در این دوران ، اصول کافی - من لا یحضره الفقیه

اجتهاد به معنای فهم نص اهل بیت بوده است

جدا شدن اصول فقه از فقه

تدوین اولین کتب اصولی فقهی ، التذکره باصول الفقه - الذریعة الی اصول الشریعة

خروج دلالت های مطابقی منابع اصلی به دلالت های التزامی به همراه احتیاط فراوان

توجه به اجماع

ورود استنباطات عقلی به فقاهت

توسعه تطبیق فقه شیعه با سایر مذاهب اسلامی ، فقه مقارن

الإعلام بما اتفقت عليه الإمامية من الأحكام - شیخ مفید / الانتصار فی انفرادات الامامیة - سید مرتضی

گرایش روایی - گرایش عقلی - گرایش عقلی روایی

مشهورترین فقهای این دوران : ابن بابویه / ابن ابی عقیل عمانی / ابن جنید اسکافی / شیخ صدوق / شیخ مفید / سید مرتضی / ابوصلاح حلبی / سلار دیلمی

نوآوری فقهی حضرت امام در چهارچوب فقهی سنتی و به رسمیت شناخته شده ، قالب ریزی و تحلیل شده است.

ویژگی دوران شکوفایی فقه شیعی

شیخ طوسی (مطالعه بیشتر الف - مقاله دوم - مقاله سوم )

[ Lesson 2 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ:

أَكْثَرُ اَلنَّاسِ قِيمَةً أَكْثَرُهُمْ عِلْماً وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ قِيمَةً أَقَلُّهُمْ عِلْماً .

يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

مَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلً

- بهای ارزشمند علم

با برکت ترین و کارآمدترین و حیات بخش ترین و سازنده ترین علم ، فقه است
فقها بیشترین خدمت را به بشر کرده اند و موفق تر ، کارامدتر و موثرتر در گره گشایی مردم بوده اند

همه جامعه استعداد فهم فلسفه عقلی و عرفانی ندارند ولی فهم فقه ، جامعه شمول تر و اثرگذارتر و آسان تر است.

اثرگذاری فقیه در جامعه از همه سایر علوم بیشتر است.

مقدمات فقه الاداره

عناوین فقهی جدید از کجا استخراج شده اند

نیاز به فقه تخصصی در جامعه امروز

فقه اقتصاد ، فقه فرهنگ ، فقه اخوت ، فقه سیاست به چه نحوی استخراج شده اند.
نیاز به فقه تخصصی در زمان حال حاضر

سیر تاریخی تحول و توسعه فقهی شیعه

رویکرد اخباری گری و رویکرد عقلی و رویکرد تحت تاثیر حاکم اهل سنت

در دوره هایی اصول فقه ضعیف بوده است و در دوره هایی قوی بوده است. دوره نقص و کمال

دسته بندی دوره های فقهی شیعی

تقسیم بندی فقه شیعی بعد از حضور ائمه معصوم به چهار دوران : پیش از شیخ طوسی /‌ از زمان شيخ طوسى تا قرن دهم هجرى قمرى (مقارن با زمان شهيد ثانى) / از زمان شهيد ثانى تا يك قرن اخير/‌ قرن اخیر دوره چهارم

تقسیم بندی فقه شیعی به هشت دوران : دوره حضور امامان معصوم علیهم السلام / نخستين قرن پس از غيبت (۲۶۰- ۳۲۹ ه. ق) / دوره متكلّمان / مكتب شيخ طوسى / مكتب شهيد اول / فقه دوره صفوى / مكتب وحيد بهبهانى / مكتب شيخ انصارى

تقسیم بندی فقه شیعی به نه دوران : عصر تفسير و تبيين يا عصر امامان معصوم عليهم السّلام / عصر محدّثان / عصر آغاز اجتهاد / عصر كمال اجتهاد / عصر تقليد / عصر نهضت مجدّد مجتهدان / عصر پيدايش مذهب اخباريان / عصر جديد استنباط / عصر حاضر

تقسیم بندی فقه شیعی به شش دوران :

۱ - دوره تاسیس

۲ - دوره شکوفایی

۳ - دوره استقلال و تکامل

۴ - دوره تطرف (افراط و تفریط)

۵ - دوره تصحیح و اعتدال

۶ - دوره پختگی و کمال

امامت شیعی از کجا شروع است

شیعه چیزی جز حقیقت اسلام نیست و تولد شیعه از ابتدا شروع شده است
فقه شیعه اهل بیت همان فقه ناب اسلام است و ازهم تمایز ندارد
اساس و جوهره فقهی شیعه هرگز تحول نداشته است و پیکره یک جریان واحد است

[ Lesson 1 - The historical course of the evolution and development of Shiite jurisprudence ]  


استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن علی اکبری رنانی


قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ ۗ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَىٰ إِلَيْكَ وَحْيُهُ ۖ وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا
مَجالِسُ العِلمِ عِبادَةٌ

كِلاهُما عَلی خَیْرٍ وَ لكِنْ بِالتَّعْلیمِ اُرْسِلْتُ
العالِمُ و المُتَعَلِّمُ شَريكانِ فِي الأَجرِ و لا خَيرَ في سائِرِ النّاسِ
العالِمُ و المُتَعَلِّمُ شَريكانِ فِي الخَيرِ
طالِبُ العِلمِ طالِبُ الرَّحمَةِ ، طالِبُ العِلمِ رُكنُ الإسلامِ ، و يُعطى أجرَهُ مَعَ النَّبِيّينَ

-آثار مباحثه و گردهمایی مجلس علم اندوزی

عشق به علم آموزی در لحظات آخر عمر ابوریحان بیرونی

تعریف فقه
گستردگی تمام حوزه های شئون زندگی انسان در جامعیت فقه اسلامی
اقسام فقه : فقه اکبر (خداشناسی) و فقه اصغر (احکام و حدود الهی)

آسیب شناسی فقه مرسوم متداول منحصر شده در توضیح المسائل
فقهی که برگرفته از معرفت الله نباشد کارگشا و سازنده نیست
ضعف عقل انسان در تشخیص مفاسد و مضرات کلی همه ابتلائات خود

تعریف و ویژگی فقه شیعه و اسلام ناب

جامعیت و خلوص فقه شیعه و فقه اهل بیت عصمت علیهم السلام
مرجع استنباط فقه شیعه
کتاب الله و سنت رسول الله و اهل بیت عصمت
استناد به سنت اهل بیت نیازمند اثبات است
عدم حجیت صحابه در فقه شیعه

شرایط استنباط از قرآن
استعمال از قرآن کار هر کسی نیست

افراط و تفریط استعمال و استنباط و فهم از آیات قرآن کریم
عدم حجیت قیاس و استحسان در فقه شیعه
اجتهاد و استنباط در فقه شیعه دو مرحله ای است
قواعد عملی در فقه شیعه
منابع استنباط فقهی در شیعه متکی به مکاتب غرب و شرق نیست

باب اجتهاد فقهی برای غیرمعصوم و همه باز است

پیشتازی فقه شیعه در کشف احکام جدید برخلاف سایر فرق

گستردگی و پویایی و اتصال و بهم پیوستگی اصولی و صحیح فقهی شیعه برخلاف بقیه

حجیت فتوای مجتهد غیرمعصوم

مجاهدت فقها در حفظ و بهره برداری فقه اهل بیت عصمت علیهم السلام
باز کردن تمام گره های فقهی در مکتب فقهی شیعه باز است