Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans

Wat de Matthäus (en ook andere barokke passies) zo direct herkenbaar maakt: het recitatief! We maken kennis met de verteller, de evangelist, en met Christus, omgeven door zijn stralenkrans van strijkers. En met de aankondiging van Christus dat hij verraden zal worden, wordt het hele verhaal verder in gang gebracht.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Dan is het tijd voor het eerste op zichzelf staande koraal. De melodieën van de koralen waren bekend bij de toenmalige luisteraars, en die melodieën waren ook niet door Bach gecomponeerd. De zetting en harmonisering van de koralen zeker wel, en het is daarin dat Bach voortdurend zijn geraffineerde meesterschap laat horen. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De hogepriesters verzamelen zich om een reden te vinden om Jezus ter dood te veroordelen. We horen het eerste 'turba', een koorpassage waarin collectief gedoe wordt verklankt. Daarna zijn we met Jezus in Bethanië. En bij Gijs, grote Thomas en kleine Thomas ontstaat opgewekte onduidelijkheid over wat daar nou - in vertaling - precies over Jezus' hoofd wordt gegoten: is het water? Kostelijk reukwater? Kostbare olie? 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Na grote koralen en meeslepende recitatieven is het tijd voor de introspectie van de aria en het inleidende recitatief. Bach kiest hierbij vaak voor kleinere bezetting om zo dicht bij de emotie en de luisteraar te komen. Zodoende speelt hij met contrasten, contrasten die in de tijd van Bach, met de toenmalige instrumenten en akoestieken, veel groter - en daardoor hoorbaarder - moeten zijn geweest. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

'Boete en berouw, verbrijzelen 't zondig hart in stukken. Mogen de tranen van mijn ogen voor u, getrouwe Jezus, als geurige olie zijn'. De eerste aria uit de Matthäus: 'Buss und Reu'. De twee solofluiten lijken de boete en het berouw te verbeelden, die elkaar zowel ontwijken als samengaan. Ze kunnen in ieder geval nooit los van elkaar komen. En we horen de druppels van de tranen vallen.

In Matthaüs-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Dan maakt Judas zijn entree. Hij verraadt Jezus, wat muzikaal bijna achteloos op muziek wordt gezet. Misschien omdat aan dat verraad niets te doen is, het zelfs noodzakelijk is? En we staan uitgebreid stil bij het onstabiele 'verminderd akkoord', een superhandig akkoord om van hier naar daar te komen. En nog maar eens een compliment aan Bach hoe goed hij was in het op muziek zetten van - ook wat minder muzikale - teksten. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria zonder inleidend recitatief, direct volgend op het aangekondigde verraad van Judas. Ditmaal voor de sopraan, begeleid door twee fluiten en strijkers. Vanuit welk perspectief wordt deze aria nou gezongen? De moeder van Judas? Elke moeder? We horen in ieder geval het vallen van de druppels bloed, het stromen van het leed. Bach kan het ook niet laten om de 'slang' in muzikale kronkels uit te beelden. En grote Thomas legt uit wat een 'kruisvorm in de baspartij' betekent.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een recitatief waarin een hoop gebeurt, qua scènes en drama. Christus staat stil bij zijn onontkoombaar lot. Samen met zijn discipelen. En zijn de discipelen nou naïef, of voorvoelen ze juist donders goed wat er te gebeuren staat? Gijs velt het oordeel. Ook komt de karakteristieke vierklank van en voor Christus voorbij. En wie goed luistert naar het turba 'Herr, bin ich's' hoort wie Jezus zal verraden - al wisten we dat natuurlijk al.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De tekst van dit koraal is eigenlijk direct een antwoord op de vraag die hiervoor gesteld werd: wie zal Jezus verraden? En daarmee zijn we eigenlijk allemaal schuldig. Wat niet per se negatief hoeft te zijn. En we zijn hier - en in het recitatief hiervoor - voor het eerst diep in de mollentoonsoorten terechtgekomen. Grote Thomas legt uit wat dat betekent. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een grote Christus-scène, met daarin dé grote, lyrische passage die Christus te zingen krijgt. Hij nodigt zijn discipelen hierin uit tot het eten van het brood en het drinken van de wijn. En Jezus is bereid zijn bloed te geven voor hun zonden. Een laatste glas, en dan drinkt Jezus niet meer tot het weerzien in het paradijs. De toonsoorten volgen Jezus in deze rede geruststellend op de voet. Kleine Thomas bekent dat dit misschien wel zijn lievelingsstukje uit de Matthäus is. En de passage herinnert Gijs aan een ontmoeting met hondentrainer Martin Gaus. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Komen we nu even in een wat meer blijmoedige fase van de Matthäus? Waarin Jezus zijn lijden en sterven voor onze zonden accepteert? Het is niet ondenkbaar. Grote Thomas vertelt over zoekende hobo's die in dit recitatief af te toe vinden. En de gesloten terts versus een geopende sext. Bovendien blijkt grote Thomas een terugblik gedaan te hebben, wat eigenlijk een vooruitblik had moeten zijn.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

In deze aria buitelen twee hobo's voortdurend over elkaar heen, alsof de een het nog beter wil doen dan de ander. En tijdens die dartele tocht, die de sopraan begeleidt, komen we - zo vertelt grote Thomas ons - langs een paar betekenisvolle toonsoorten. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

In dit recitatief horen we de discipelen en Jezus de Olijfberg oplopen. We maken zo terloops kennis met de getalsymboliek die je niet hoort maar wel kan zien. Daarbij ontstaat enige onenigheid tussen grote en kleine Thomas over de waarde van (doorgeschoten) getalsymboliek. Wat doen we er bijvoorbeeld mee dat Bach zijn eigen sterfdatum in de Matthäus voorspelde? En een discussie over de vertaling van het Duitse 'ärgern'. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De eerste keer dat de prachtige koraalmelodie van 'O Haupt voll Blut und Wunden' opduikt in de Matthäus. Ditmaal in een toonsoort vol kruisen, straks komen we dezelfde zetting tegen in een toonsoort vol mollen. En wat dat betekent, legt grote Thomas uit. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Petrus treedt op de voorgrond en ontkent dat hij zich ooit aan Jezus zal 'ärgern'. Maar Jezus (en wij allemaal) weten dat dit niet klopt. Voordat de haan drie keer zal kraaien, zal Petrus hem drie keer verloochenen. En was het vroeger - in de tijd van Bach - veel makkelijker om het verschil tussen toonsoorten te horen? Bijvoorbeeld omdat sommige toonsoorten 'beter' klonken dan andere? En waar staan de verschillende toonsoorten symbool voor?

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Na de uitbarsting van Petrus horen we meteen weer de melodie van 'O Haupt voll Blut und Wunden', ditmaal gekleurd in een mol-toonsoort die liefde ademt. Vergelijk dat met het koraal vlak hiervoor (15#) in een toonsoort zwanger van de kruisen. De melodie is van een liefdeslied, een 'hit', uit omstreeks 1600. En als het passieverhaal voorzien wordt van 'hits' is een vergelijking met het tv-spektakel The Passion nooit ver weg. En werden deze koralen dan meegezongen door de gemeente in de kerk?

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Jezus en zijn discipelen komen aan in de tuin van Gethsemane. Gijs, grote Thomas en kleine Thomas blijken een heel ander beeld te hebben van hoe deze tuin erbij ligt. In de tuin staat een hoop te gebeuren. De dood nadert wanneer de strijkers die Christus begeleiden steeds lager komen te liggen. Christus zingt hier zijn laagste noot van de Matthäus. En grote Thomas toont ons hoe Bach de verlossing alvast laat horen in een overgang van mineur naar majeur.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Mocht je even zijn weggedommeld tijdens de Matthäus, dan is dit een moment waarop je zeker weer wakker schrikt. Een recitatief accompagnato waarin tenor en koor elkaar afwisselen. Boven een dreigende, stuwende, onrustige bas. En het is die bas die als een stel tentharingen het doek tijdens de storm op zijn plek houdt, stelt grote Thomas. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een lievelingsaria van grote Thomas. Een aria voor tenor en koor die reageert op de voorspelling van Jezus dat hij door iedereen verlaten zal worden. Met een hoofdrol voor de hobo. Grote en kleine Thomas proberen bovendien aan Gijs uit te leggen wat een kwintvalsequens is. En hoe deze fijne kwintvalsequens een hoeksteen van de hele muziekgeschiedenis vormt.  

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

'Laat het niet geschieden zoals ik wil, maar zoals U het wilt...' de kern van dit korte recitatief. We komen onder andere het kruismotief van Jezus weer tegen, maar ditmaal in een spannendere vorm. En grote Thomas moet zich inhouden om niet een klein Monty-Python-momentje te beleven.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De eerste aria met inleidend recitatief voor de bas in de Matthäus. De bas bezingt hoe Jezus bereid is de bittere kelk des doods, gevuld met onze zonden, leeg te drinken. Volgens Gijs klinkt dit in de vorm van een 'optimistische mars'. De Thomassen weten niet of ze het daar helemaal mee eens zijn. In ieder geval horen we voortdurend het vallen van Jezus in de begeleiding, behalve wanneer de genade Gods bezongen wordt.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria met een aantal micro-verwijzingen door Bach naar hemzelf. Bijvoorbeeld doordat hij zijn eigen naam in noten in de muziek verwerkt. Achterstevoren. Je hoort het niet, maar je ziet het wel, en het zal God zeker niet ontgaan zijn. Ook passeert metselaar C.F. Zelter, een belangrijk figuur in de herontdekking van Bach, de revue. En we ontwijken maar nauwelijks een existentiële crisis als we ons realiseren hoe weinig we eigenlijk weten, en begrijpen.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.  

Jezus keert terug van zijn eerste gebed en treft zijn discipelen slapend aan. Een teleurstelling. We horen de woede van Jezus hierover aanzwellen, begeleid door 'zijn' strijkers. Leidend naar de toonsoort a-klein, de toonsoort van eenzaamheid. Een 'lege' toonsoort inderdaad, want geen kruisen of mollen.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Koor 1 en koor 2 slaan weer de handen ineen voor een koraal: 'Wie God vertrouwt, vast op Hem bouwt, die zal Hij nooit verlaten'. Is dit vertrouwen, of juist een zoektocht naar houvast? Hoe moeten we dit koraal op deze plek in de Matthäus interpreteren, wetende dat God zijn zoon hier juist wel lijkt te verlaten? Ook werpen we een blik in de handgeschreven 'net'-partituur van Bach. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Jezus vindt wederom zijn discipelen slapend, en bovendien zijn hun ogen vol slaap. Maar veel tijd om daarbij stil te staan is er niet, want Judas duikt op, samen met soldaten die Jezus in de boeien slaan. Judas lijkt Jezus op zijn eigen noten te verraden. Daarnaast leren we het verschil tussen de noot g en een fisis. Die immers hetzelfde klinken, hoewel, is dat zo? Ook hebben we het uitvoerig over hoe de recitatieven steeds eindigen: pom-pom. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Jezus is gevangen, en komt niet meer vrij. Alt en sopraan slaan de handen ineen om dit leed te bezingen, onderbroken door vertwijfelde uitroepen van het koor: 'Laat hem!'. Het koor dat vervolgens volop van zich laat horen in 'Sind Blitze, sind Donner!', een van de heftigste passages uit de Matthäus, en bijkans zwart in de partituur. Een passage waarin Bach de mogelijkheden van de dubbelkorigheid tot in het extreme onderzoekt. En voor de duidelijkheid: ondanks al het drama en de theatraliteit was Bach natuurlijk absoluut geen operacomponist. Zeker niet. 

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Het laatste recitatief van deel 1. Een discipel valt een knecht van de hogepriester aan en slaat zijn oor eraf. Rustig aan, aldus Jezus. Zijn Vader zou zo 12 legioenen engelen kunnen sturen, als hij zou willen. Maar het moet nou eenmaal zo gaan zoals het gaat... Zoals ook zijn discipelen hem uiteindelijk verlaten en vluchten. Ook leren we van grote Thomas de wijsheid 'Muziek is geen beeldhouwen', terwijl hij ons meeneemt in hoe het is om de Matthäus te zingen.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Het grootse slotkoraal van deel 1. Oorspronkelijk gecomponeerd als openingskoor voor de Johannes-Passion. En na dit koraal volgt de pauze. Hoewel, eigenlijk niet natuurlijk. Hier volgt oorspronkelijk de preek. Ook duiken we in de Nederlandse Matthäus-traditie. We luisteren naar twee fragmenten uit een bijzondere, schitterend gerestaureerde opname van een Mengelberg-uitvoering uit 1939. Met dank aan de Mengelberg Stichting! En ook de filosofische vraag: móet je overrompeld worden door Matthäus-Passion?

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

We beginnen aan het tweede deel! In Leipzig in 1727 (of 1729) hebben de gemeenteleden dan ook nog een preek achter de rug, plus enige samenzang. Voordat we in de opening van deel 2 duiken, een vertwijfelde dialoog tussen de alt en het koor, hebben we het onder andere over de 'kruisvorm' van de Matthäus. En is er een 'standaardwerk' over de Matthäus? De naam Hans Brandts Buys leidt tot een vers gesprek over getalsymboliek. En we verzekeren ons er nogmaals van dat Bach geen operacomponist was. Zeker niet.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een koraal dat reageert op de zoektocht naar valse redenen om Jezus te kunnen veroordelen. Grote Thomas laat horen hoe de bassen in dit koraal op avontuur gaan. Welke addertjes zitten er muzikaal allemaal onder het gras om de 'valsheid' te illustreren? En de voortdurende dubbelheid van de Matthäus: we zijn zowel de zondaars als hen die verlost moeten worden.

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

En voor we het weten zitten we weer midden in het verhaal, met een dramatisch recitatief. De schriftgeleerden en ouderlingen zoeken een valse reden om Jezus te veroordelen, maar ze vinden niets. Ondertussen zit Petrus erbij en kijkt ernaar. Ook tasten we in het duister over een verondersteld 'verboden ritme'.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een hoop valse getuigen melden zich, maar ze vallen allemaal door de mand. Tot er twee komen die, elkaar niet-perfect-kanonisch napratend, vertellen dat Jezus gepocht heeft dat hij de tempel van God kan afbreken en in drie dagen kan herbouwen. Jezus zwijgt. En grote Thomas deelt een anekdote uit zijn rijke Matthäus-verleden.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Hoe klinkt 'zwijgen' in muziek? In dit begeleide recitatief voor de tenor horen we het. Begeleiding is onder andere in handen van de viola da gamba, een ietwat stug instrument perfect geschikt voor ietwat stugge muziek. We maken weer een klein uitstapje naar de getalsymboliek. Wat weten we trouwens over 'tempo' in de Matthäus? En Gijs werkt aan een haiku.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria met een hoofdrol voor de viola da gamba, met zijn weerbarstige natuur. Die de innerlijke strijd in deze aria verklankt. De 'optimistische mars' van Gijs keert weer even terug. Evenals de kwintvalsequens. En er ontstaat onenigheid over of Jezus nou wel of niet een aria toebedeeld heeft gekregen. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Jezus velt zijn eigen doodvonnis, door niets te ontkennen en de suggestie te wekken dat hij de zoon van God is. En die suggestie is genoeg voor de priesters om over elkaar heen te buitelen in verontwaardiging. Leidend tot een volksgericht: 'Er ist des Todes schuldig!'. Wederom met een kwintvalsequens, die zich hier van zijn dreinende, banale kant laat zien. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een koraal dat direct reageert op de vele klappen die Jezus in het voorafgaande recitatief ten deel zijn gevallen. Grote Thomas legt uit hoe Bach hier al de eerste harmonische bewegingen maakt om straks het b-klein van 'Erbarme dich, mein Gott', dé sleutelaria uit de Matthäus, te bereiken. Aan de hand van componist Mattheson uit 1730 proberen we bovendien de symboliek van toonsoorten te begrijpen.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.  

De focus richt zich op Petrus. Zoals aangekondigd zal hij Jezus driemaal verloochenen. En als het zover is, weent hij bitterlijk. Een van de meest dramatische momenten voor de evangelist in de Matthäus. Een scène die inhoudelijk en harmonisch onvermijdelijk leidt tot dé sleutelaria uit de Matthäus: 'Erbarme dich, mein Gott'. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Alle wegen leiden uiteindelijk naar 'Erbarme dich, mein Gott'. Dé sleutelaria uit de Matthäus, en volgens grote Thomas misschien wel de 'perfecte aria'. In ieder geval op het perfecte moment in het werk. Geen inleidend recitatief, maar meteen ter zake. Ondertussen horen we, verborgen in de bas, de melodie van 'O Haupt voll Blut und Wunden'. En leert 'Erbarme dich' ons iets over de volgorde waarin Bach de Matthäus componeerde?

In Matthäus-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

De oren even 'wassen': een harmonieus koraal als tegenwicht van de chromatiek van 'Erbarme dich'. Een koraal dat ons duidelijk maakt dat zelfs als we Hem hebben verlaten, we altijd naar Hem terug kunnen keren. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria als spiegel van 'Erbarme dich'. Een aria waar we op dit moment in de Matthäus qua tempo en dynamiek behoefte aan hebben. 'Wat weet Bach toch goed wat we nodig hebben', verzucht Gijs. Ditmaal met een hoofdrol voor soloviool en bas. 'Geweldig om te zingen', aldus grote Thomas. Ook horen we het smijten van het geld en stuiten we weer op een kwintvalsequens.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een recitatief boordevol ontwikkelingen: Jezus wordt ter dood veroordeeld, Judas ziet dat en smijt zijn verradersloon de tempel in. Vol berouw verhangt hij zichzelf. In een microduet reageren twee hogepriesters op Judas inkeer. En ook: we maken nader kennis met de toonsoort b-groot, die staat voor 'hard' en 'onaangenaam'. En Gijs vraagt zich af waarom grote Thomas eigenlijk het zenuwslopende vak van zanger heeft gekozen.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Na enig beraad besluiten de priesters toch een stukje grond van het 'bloedgeld' te kopen. En Pilatus verwondert zich erover waarom Jezus zich niet verdedigt. Ook bespreken we het verschil tussen het componeren van een passie in Hamburg of in Leipzig, en we krijgen de eerste kleine vooruitwijzingen naar het slotkoor, dat aan het eind van deze reis op ons wacht. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Voor de derde keer een koraal op de schitterende melodie van 'O Haupt voll Blut und Wunden'. Geef jezelf over aan het lot dat Hij nou eenmaal voor je in petto heeft. Ofwel: we zitten in een trein die niet meer te stoppen is. Qua toonsoort zakken we steeds een halfje lager, van E, naar, Es, naar D. Wat betekent dat?

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

'BARRABAM!'. Er is geen twijfel over wie het volk liever op vrije voeten ziet: Jezus of de gevreesde moordenaar Barrabas. Bach legt de bal qua harmonische oplossing voor open doel voor het volk, maar tevergeefs. Barrabas komt vrij. We luisteren nogmaals naar het schokeffect dat Mengelberg in zijn uitvoering in 1939 met deze sleutelpassage teweegbrengt. En omdat we er geen genoeg van krijgen, luisteren we nog een keertje.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een moment van rust en contemplatie na de heftigheid van 'Barrabam' en 'Lass ihn kreuzigen'. Grote Thomas gidst ons langs de wonderlijke harmonieën in dit koraal en de manier waarop alt en bas zich door dit koraal begeven.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Een mini-recitatief. Maar wel een goede aanleiding om nog eens in detail te bepspreken hoe Bach en Picander hun Matthäus nou hebben vormgegeven. Qua onderbreking van de evangelietekst door aria's en koralen. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Een direct antwoord op de vraag van Pilatus. Hij heeft immers enkel goede dingen voor ons gedaan. De blinden kunnen weer zien, de kreupelen lopen weer... 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria voor slechts vier musici: sopraan, fluit en twee oboe's da caccia. Gedeeltelijk in C-groot, in zekere zin de meest reine toonsoort. Een toonsoort die we tot nu maar weinig tegenkwamen in de Matthäus. Fluit en sopraan draaien om elkaar heen, en vinden elkaar sporadisch. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Na de verstilling van 'Aus Liebe' valt het volk weer woedend in met 'Lass ihn kreuzigen'. Nog een toontje hoger dan de vorige keer. Pilatus wast zijn handen in onschuld terwijl het volk letterlijk bloed wil zien. Uiteindelijk levert Pilatus Jezus uit om gekruisigd te worden.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Jezus wordt gegeseld. Iets wat we we horen in de effectvolle harmonie en die je ook zou kunnen zien: het spat zwart van de pagina af in het manuscript van Bach. Grote Thomas wijst ons erop dat Bach zichzelf wederom in de noten terug laat komen. En wat heeft Stravinsky's Le sacre du printemps met de Matthäus te maken?

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een lange, hermetische aria die komt op een moment in de Matthäus dat niet iedereen zijn aandacht er nog volledig bij kan houden. Zowel publiek als musici. Grote Thomas deelt verschillende anekdotes die dit illustreren. We hebben het over het knipwerk van Mendelssohn bij de herintroductie van de Matthäus-Passion. En hoe een aria niet korter gaat voelen als je 'm sneller speelt. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een rode mantel, een doornenkroon, een rietstok in de hand: Jezus wordt door de soldaten schertsend aangekleed als 'koning der Joden'. De kwintvalsequens klinkt weer, ditmaal in platte vorm om de platheid van de massa te illustreren. Het geeft Gijs het vertrouwen om zelf als componist met de kwintvalsequens aan de slag te gaan.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Misschien wel het beroemdste koraal uit de Matthäus: 'O Haupt voll Blut und Wunden'. Het offer en lijden van Jezus worden ons hier beeldend en in volle muzikale glorie getoond. Wat wrang maar tegelijkertijd ook geruststellend is: het betekent dat de verlossing voor de gewone ziel nabij is.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De soldaten trekken Jezus zijn mantel weer uit, trekken hem zijn kleren aan, en nemen Jezus mee om hem te kruisigen. Ene Simon wordt daarbij gedwongen het kruis te dragen. En grote Thomas deelt een podiumervaring waaruit blijkt dat niets menselijks een evangelist vreemd is. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Een uitermate kort inleidend recitatief, voor de tweede keer met viola da gamba. Samen met twee fluiten en continuo begeleiden zij de bas-solist. Hoe moeten we het contrast tussen de 'zwoegende' viola da gamba en de hemelse fluiten duiden? De vluchtige lengte van het recitatief doet nauwelijks recht aan de muzikale ideeën die Bach hier even tentoonspreidt. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een van de lievelingsaria's van grote Thomas. Een aria als 'grote broer' van de aria 'Geduld'. Waarin de slepende tred van de begeleiding hand in hand gaat met de lyrische zanglijn. Met weer een hoofdrol voor de viola da gamba, die extra lekker schijnt te klinken in de toonsoort d-mineur. Wat ons ertoe leidt om nog wat dieper in de wondere wereld van de viola da gamba te duiken.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

We komen bij Golgotha ('Schedelplaats'). Jezus wordt gekruisigd, terwijl hij ondertussen voortdurend beschimpt wordt door omstanders en medeveroordeelden. Grote Thomas gidst ons door dit uitgebreide recitatief. We hebben het erover of het een fijne rol is om te zingen, die van evangelist. Wagner komt nog eens voorbij. Evenals piloot Herbert von Karajan. En we hebben het over het tempo van een uitvoering van de Matthäus, en wat dat kan betekenen voor het halen van de laatste trein. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De intense chromatiek van dit begeleide recitatief is aanleiding om dieper in de wereld van toonsoorten en stemmingen te duiken. Over zuivere octaven, de middentoonstemming, de wolfskwint... We luisteren verschillende malen naar een fragment dat een en ander illustreert. En dat de oren pijnigt. En grote Thomas oppert het idee voor een 70-delige podcast over stemmingen. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een aria in contrast met de gruwelijke harmonieën van 'Golgotha' die we net hoorden. Een aria in Es-groot, de parallel van c-klein, waarmee we al worden geleid naar het hoopvolle slotkoor, dat steeds meer binnen handbereik komt. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

En dan sterft Jezus. De strijkers die Jezus als een stralenkrans de hele Matthäus lang hebben omgeven, verdwijnen. Jezus' laatste woorden klinken in de donkere, molrijke toonsoort bes-klein. Bach laat hier de eenvoud het werk doen. En we vragen ons af hoe laat het 'zesde uur' eigenlijk is, waarin een duisternis over het land valt. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Voor de laatste keer de prachtige koraalmelodie van 'O Haupt voll Blut und Wunden'. Ditmaal in de meest reine toonsoort, a-klein. De hele kleur van de zetting is ingetogen en introvert. We luisteren naar de (a capella) uitvoering van Mengelberg uit 1939, waarin we horen hoe zacht en indringend en langzaam een koor van vierhonderd man kan zingen. En Gijs probeert even de moderne troubadours Acda en De Munnik erbij te betrekken.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Een theatraal hoogtepunt in de Matthäus, en daarmee een dieptepunt voor het kerkbestuur. De aarde beeft, de graven openen zich, de voorhang van de tempel scheurt in tweeën... En alles wordt door Bach zo beeldend mogelijk op muziek gezet. Een deel van het volk komt tot inkeer: hij was het toch!

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

Een inleidend recitatief over de avond. De avond na alle heftige gebeurtenissen van de dag is het moment om te reflecteren op het gegeven van de avond. De avond als moment van de zondeval, de avond als moment van het sterven van Jezus, de avond als moment dat de vredesduif terugkeert met een olijfblad... Jezus heeft zijn kruistocht volbracht. En ook: Thomas wijst ons op het Napels-sextakkoord.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

'Een cadeau-aria', vertelt grote Thomas. Een aria waarbij een gevoel van opluchting zich meester maakt van publiek en uitvoerenden. Prachtige muziek om even in te verdwijnen. En zo heeft Bach het ook bedoeld, concluderen we. En Gijs houdt ons in spanning over wat zijn lievelingspassage uit de Matthäus is.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

We naderen het einde, en dat betekent dat we ook bij het laatste recitatief zijn aangekomen. Jezus wordt in zijn graf gelegd, en nog zijn hogepriesters en farizeeërs niet gerustgesteld. Dat graf moet bewaakt en verzegeld, voordat er onverklaarbare dingen met het lijk gebeuren. Op bijna onopvallende wijze zingt de evangelist daarna zijn laatste noten. En ondertussen leidt alles ons harmonisch onvermijdbaar naar het slotkoor, dat bijna op punt van beginnen staat.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

De solostemmen nemen afscheid. Duizendmaal dank dat U mijn leven zoveel waard achtte dat U er zo voor wilde lijden. Nog één keer klinken sopraan, alt, tenor en bas. Met interventies van het koor. Sleutelwoorden die we eerder in de Matthäus horen passeren een laatste keer de revue. En we hebben het ook kort even over The Beatles. Bovendien constateren we melancholiek dat we in 13 uur toch ook vooral heel veel níet hebben gezegd of ontdekt over de Matthäus-Passion.

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen. 

En dan zijn we bij het slotkoor. In c-klein, waar we al een tijd naar op weg waren. Waarin lijden en hoop hand in hand gaan. Grote Thomas wijst erop hoe Bachs manuscript van de Matthäus eigenlijk eindigt in een open einde. Waar we weer allemaal betekenissen aan kunnen geven. En aan het einde moeten we het natuurlijk ook even hebben over wél of níet applaudiseren na de Matthäus. Gijs, grote Thomas en kleine Thomas komen er niet uit. 

In Matthäus-Passion: een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.

Een vooruitblik op dat grootse project: in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen op teksten, toon en strekking.

Een uitputtende podcast over de Matthäus-Passion vraagt om een uitgebreide inleiding. Over Johann Sebastian Bach, over de geschiedenis van de passie als genre, over Bachs eigen manuscript van de Matthäus, over theatraliteit, over de teksten, over tekstschrijver Picander, over de koralen, over religie, over de bibliotheken die over de Matthäus zijn volgeschreven, en over heel veel meer. Met daaronder voortdurend de vraag: wat weten we eigenlijk? En dat we eigenlijk bijzonder weinig weten, maakt het praten en filosoferen juist extra leuk en waardevol!

In Matthaüs-Passion, een lijdensweg met Gijs Groenteman en Thomas Oliemans bespreken de journalist en zanger samen met musicoloog Thomas de Jonker Bachs Matthäus-Passion. En dat doen ze uitgebreider dan ooit: 13 uur lang, in 69 in elkaar overlopende afleveringen wordt Bachs grootse meesterwerk volledig uitgeplozen.